لوازم آبیاری | قطره ای و بارانی

معرفی و راهنمایی دستگاه‌ها و تجهیزات آبیاری

آبیاری سنتی در برابر آبیاری نوین

در گذشته، کشاورزان از روش های سنتی مانند جوی و نهر برای آبیاری زمین های خود استفاده می کردند. این روش ها، با وجود سادگی، معایب متعددی داشتند. از جمله ی این معایب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توزیع ناهمگون آب: در روش های سنتی، آب به طور یکنواخت در تمام نقاط زمین توزیع نمی شد و برخی از قسمت ها بیشتر از قسمت های دیگر آب دریافت می کردند.
• هدر رفتن آب: در روش های سنتی، مقدار زیادی از آب به دلیل تبخیر و نفوذ در خاک هدر می رفت.
• رشد علف های هرز: رطوبت زیاد خاک در روش های سنتی، باعث رشد علف های هرز و افزایش هزینه های وجین می شد.
• نیاز به نیروی کار زیاد: روش های سنتی آبیاری، به نیروی کار زیادی برای هدایت و توزیع آب در زمین نیاز داشتند.

با ظهور لوازم آبیاری نوین، انقلابی در صنعت کشاورزی به وجود آمد. این تجهیزات مدرن، با استفاده از روش های علمی و دقیق، آب را به طور یکنواخت و بهینه در تمام نقاط زمین توزیع می کنند و از هدر رفتن آن جلوگیری می کنند.

اهمیت استفاده از لوازم آبیاری

استفاده از لوازم آبیاری، فواید متعددی برای کشاورزان و صنعت کشاورزی به همراه دارد که از جمله ی آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش بازدهی محصولات کشاورزی: با استفاده از لوازم آبیاری، آب به طور دقیق و به اندازه ی نیاز گیاه به ریشه ی آن می رسد. این امر باعث افزایش جذب مواد مغذی توسط گیاه و در نتیجه، افزایش رشد و باردهی آن می شود.

صرفه جویی در مصرف آب: لوازم آبیاری نوین، با توزیع دقیق و بهینه ی آب، از هدر رفتن آن جلوگیری می کنند. این امر در شرایط کم آبی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند به حفظ منابع آبی کشور کمک کند.

کاهش هزینه های نیروی کار: لوازم آبیاری نوین، به طور خودکار و بدون نیاز به دخالت انسان، عمل آبیاری را انجام می دهند. این امر باعث کاهش هزینه های نیروی کار و افزایش سودآوری برای کشاورزان می شود.

بهبود کیفیت محصولات کشاورزی: با استفاده از لوازم آبیاری، گیاهان در شرایط مطلوب تری رشد می کنند و از تنش های آبی و بیماری ها در امان می مانند. این امر باعث افزایش کیفیت و سلامت محصولات کشاورزی می شود.

دسته بندی تجهیزات آبیاری

تجهیزات آبیاری دو دسته کلی دارند:

• تجهزات قبل از زمین کشاورزی یا تجهیزات انتقال آب

• تجهیزات داخل زمین کشاورزی

این دسته بندی که در بالا کردیم همپوشانی و محصولات مشترک زیادی بین همدیگر دارند و برای روشن شدن موضوع و برای ارائه تصویر روشن به شما نوشته شده اند.

تجهیزات قبل از زمین کشاورزی یا انتقال آب:

شامل تمام تجهیزات و دستگاههایی می‌شود که باعث می‌شود آب تا زمین کشاورزی شما برسد. پمپ‌های کشاورزی ، لوله‌های آبیاری ، تجهیزات چاه در این مجموعه قرار می‌گیرند.

تجهیزات داخل زمین کشاورزی:

همه تجهیزات که در داخل زمین کشاورزی ، باغ و گلخانه برای آبیاری گیاهان استفاده می‌شود را تحت این عنوان بررسی می‌کنیم. تمام تجهیزات آبیاری قطره ای ، نوار تیپ ، لوله‌های قطر کم ، شیرها و... در این مجموعه قرار می‌گیرند.

انواع تجهیزات آبیاری

لوله آبیاری کشاورزی

برای انتقال آب به زمین کشاورزی و برای آبیار در داخل زمین کشاورز از لوله آبیاری استفاده می‌شود. لوله‌هایی که برای انتقال آب استفاده می‌شوند در موارد کمی‌فلزی با پوشش و قیر اندود هستند و در اکثر موارد لوله پلاستیکی از جنس پلی اتیلن هستند که دوام بالایی دارند . این لوله‌ها جایگزین نهرهای روباز می‌شوند که تبخیر و جذب در آنها بسیار زیاد است. با نصب شیر روی این لوله‌ها کنترل و نوبت بندی سریعتر و مناسبتر انجام می‌شود.

برای آبیاری از لوله‌های پلی اتیلنی با قطرهای کوچکتر و با نسب تجهیزات آبیار روی آنها استفاده می‌شود. در چند سال اخیر استفاده از نوار تیپ که قیمت مناسبتری دارد و پیاده سازی آن هزینه کمتری دارد نیز رو به افزایش است.

شیرآلات

شیر و شیر فلکه آبیاری دو کار یکسان انجام می‌دهند اجازه عبور آب از لوله را کنترل می‌کنند. به شیرهای بزرگی روی خطوط انتقال لوله نصب می‌شود شیر فلکه می‌گویند. و شیرهای آبیاری در داخل باغ و روی لوله‌ها کوچکتر و برای کنترل آبیاری استفاده می‌شوند که در حال حاضر انواع تایمر دار آن مرسومتر هستند و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اتصالات

برای تبدیل ، انشعاب گیری و اتصاب لوله‌ها به همدیگر جهت آبرسانی و آبیاری از انواع اتصالات استفده می‌شود. لوازم اتصالات و انشعابات انواع مختلف دارند که شامل دو راهی ، سه راهی ، لی فلت ، چهار راهی ، بست ابتدایی ، بست انتهایی ، انواع رابط ،زانویی را شامل می‌شوند که برای قطرهای مختلف لوله‌ها هر کدام از اینها متفاوت هستند.

قطره چکان 

نتیجه تمام زحمت‌های شما برای طراحی سیستم آبیاری با قطره چکان خودش را نشان می‌دهد. دریپر جایی است که آب از آن خارج شده و به سمت گیاهان و درختان شما جاری می‌شود.

قطره چکان‌ها انواع مختلف دارند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• قطره چکان‌های تنظیم شونده که دبی آنها بصورت دستی تنظیم می‌شود
• قطره چکان‌های خود تنظیم که با توجه به دبی مورد نظرتان یک نوع را انتخاب می‌کنید و نیازی به کار دستی ندارند.

آبپاش کشاورزی

آب پاش‌های زراعی به این صورت عمل می‌کنند که آب از طریق آنها به بیرون هدایت می‌شود و با ظربه دستگاه به اطراف پاشیده می‌شود. این نوع آبیاری از انواع قدیمی‌است که هنوز هم استفاده زیادی دارد.

مهپاش کشاورزی

مه پاش‌ها استفاده‌های متنوعی می‌توانند داشته باشند که ما در اینجا صرفا به استفاده آنها در حوزه کشاورزی اشاره می‌کنیم و کاری به زمینه‌ها دیگر نداریم.

سیستم‌های آبیاری صنعتی سال به سال پیشرفت کرده اند و روز به روز بهره وری آنها افزایش می‌یابد و می‌توانند بصورت مناسبتر و موثرتری آبیاری را انجام دهند. یکی از آخرین تکنولوژی‌های این زمینه که در گلخانه‌ها می‌تواند ارزش افزوده و صرفه جویی بالایی ایجاد کند سیستم مه پاش است.

کارکرداین سیستم به این صورت است که آب پر فشار به نازل‌هایی با قطر کم پمپاژ می‌شوند و به در زمان خروج به دلیل فشار بالا و قطر کم نازل به پودر و مه تبدیل می‌شوند.

فیلتر

برای جلوگیری از ورود ناخالصی ، خاشاک و برگ گیاهان و سایر زباله‌ها به سیستم آبیاری از انواع فیلترها استفاده می‌شود. استفاده نکردن از فیلتر ریسک بالایی برای شما به همراه دارد و بسته به نوع سیستم آبیاری فیلتر مناسب آن را باید تهیه کنید. 

پمپ کشاورزی

برای انتقال آب در شرایط متعدد از پمپ‌های آب استفاده می‌شود که از جمله آنها موارد زیر هستند:

• برای انتقال آب از نقطه به نقطه دیگر به دلیل اختلاف ارتفاء یا مسطح بودن زمین 
• به دلیل افزایش فشار سیستیم آبیاری
• به دلیل افزایش جریان آب

پمپ‌ها دو نوع کلی دارند:

1. پمپ‌های جابچایی: این پمپ‌ها با فشار آوردن به آب باعث جابجایی آن می‌شوند و پمپ‌های پیستونی ، پمپ‌های دیافراگمی‌، تیوب‌های غلطتکی شامی‌این نوع هستند.
2. پمپ‌های سانتریفیوژ: که با استفاده از چرخش پروانه باعث انتقال آب می‌شوند شامل انواع مختلف می‌شوند و پر مصرفترین پمپ‌های حوزه کشاورزی در حال حاضر از این تکنولوژی استفاده می‌کنند. و شامل پمپ‌های خودمکش و پمپ‌های شناور می‌شوند.

لوازم آبیاری، در انواع مختلفی با توجه به روش آبیاری و منبع انرژی به کار می روند.

انواع لوازم آبیاری بر اساس روش آبیاری

لوازم آبیاری بارانی

در این روش، آب به صورت قطرات ریز از طریق آبپاش ها بر روی زمین پاشیده می شود. این روش برای آبیاری مزارع بزرگ و گیاهانی که به رطوبت زیاد نیاز دارند مناسب است. از جمله لوازم آبیاری بارانی می‌توان نمونه های زیر را برشمرد.

• اسپری‌ها یا نازل‌ها برای پاشش آب به شکل باران.
• لوله‌ها و اتصالات برای اتصال به منابع آب و اسپری‌ها.
• کنترل‌های آبیاری بارانی برای تنظیم میزان و زمان آبیاری.

لوازم آبیاری قطره ای

در این روش، آب به صورت قطره قطره از طریق لوله ها و قطره چکان ها به پای هر گیاه می رسد. این روش برای آبیاری باغ ها، گلخانه ها و گیاهانی که به رطوبت کم نیاز دارند مناسب است.

تجهیزات این نوع روش آبیاری به قرار زیر است: 

• لوله‌ها و خطوط قطره‌ای برای انتقال آب به نقاط مورد نظر.
• نازل‌ها یا قطره‌ها برای تخریب آب به صورت قطرات کوچک.
• فیلترها برای جلوگیری از خوردگی نازل‌ها.
• کنترل‌های آبیاری برای تنظیم جریان آب به نقاط مختلف.

لوازم آبیاری زیر سطحی

در این روش، آب از طریق لوله های زیرزمینی به پای گیاهان می رسد. این روش برای آبیاری گیاهانی که ریشه های عمیقی دارند مناسب است.

1. لوله‌های زیرزمینی: این لوله‌ها برای انتقال آب به نقاط مختلف زیر سطح خاک استفاده می‌شوند.
2. نازل‌ها یا قطره‌ها: این قطره‌ها یا نازل‌ها برای تخریب آب به صورت قطرات کوچک به نقاط مورد نیاز زیر سطح خاک استفاده می‌شوند.
3. فیلترها: فیلترها برای جلوگیری از ورود ذرات خارجی به لوله‌ها و نازل‌ها و حفظ عملکرد بهینه سیستم استفاده می‌شوند.
4. کنترل‌های آبیاری: این کنترل‌ها برای تنظیم جریان آب به نقاط مختلف زیر سطح خاک و تنظیم میزان و زمان آبیاری استفاده می‌شوند.
5. واشرها و اتصالات: این واشرها و اتصالات برای اتصال لوله‌ها، نازل‌ها و سایر تجهیزات به یکدیگر و جلوگیری از نشت آب استفاده می‌شوند.
6. پمپ‌ها: در برخی از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای زیرسطحی، پمپ‌ها برای ایجاد فشار لازم برای انتقال آب به نقاط مختلف استفاده می‌شوند.

لوازم آبیاری چمن

 این لوازم آبیاری مخصوصاً برای آبیاری چمن‌ها طراحی شده‌اند و معمولاً شامل سیستم‌های آبیاری مخصوص برای چمن می‌شوند.

• سیستم‌های آبیاری خاکی برای آبیاری چمن به صورت یکپارچه.
• جاروب‌ها یا اسپری‌ها برای پاشش آب به صورت یکنواخت بر روی چمن.
• کنترل‌های آبیاری برای تنظیم میزان و زمان آبیاری چمن.

لوازم آبیاری قطره‌ای هوشمند

 این نوع لوازم آبیاری دارای سیستم‌های هوشمندی هستند که بر اساس نیاز آبی گیاهان، مقدار آبدهی را تنظیم می‌کنند.

• سنسورهای رطوبت خاک برای تنظیم خودکار آبیاری.
• سیستم‌های هوشمند کنترل آبیاری بر اساس شرایط جوی و نیاز گیاهان.
• اتصال به شبکه‌های اینترنتی برای کنترل از راه دور.

انواع لوازم آبیاری بر اساس منبع انرژی

• لوازم آبیاری دستی: این نوع لوازم آبیاری، با استفاده از نیروی دست انسان کار می کنند و برای مصارف خانگی و باغ های کوچک مناسب هستند.
• لوازم آبیاری نیمه اتوماتیک: این نوع لوازم آبیاری، با استفاده از یک منبع انرژی مانند برق یا باتری کار می کنند، اما نیاز به تنظیمات دستی توسط کاربر دارند.
• لوازم آبیاری اتوماتیک: این نوع لوازم آبیاری، به طور کامل اتوماتیک هستند و با استفاده از برنامه ریزی و سنسورها، عمل آبیاری را به طور خودکار انجام می دهند.