نیترواتان | قیمت
تولید صنعتی نیترواتان با نیتراسیون پروپان در فاز بخار با اسید نیتریک و به دنبال آن تقطیر جزئی است. تولید ایالات متحده در سال 1975 بیش از 454 کیلوگرم بود.
[[ comment.sender ]]
[[ comment.description ]]
[[ reply.sender ]] (در پاسخ به [[comment.sender]])
[[ reply.description ]]
نیترواتان چیست؟
تا به حال به این فکر کرده‌اید که چطور ماشین‌های کوچک کنترلی آن سرعت و قدرت باورنکردنی را پیدا می‌کنند؟ شاید باورتان نشود، اما راز این سرعت در مایعی بی‌رنگ و کمی چسبناک به نام «نیترواتان» نهفته است. در این مقاله قصد داریم سفری به دنیای مولکول‌های نیترواتان داشته باشیم، با ویژگی‌های آن آشنا شویم و ببینیم در چه صنایع دیگری، غیر از ماشین‌های کنترلی، کاربرد دارد. پس با ما همراه باشید.
سفری به دنیای مولکول‌های نیترواتان
فرمول شیمیایی نیترواتان، CH₃NO₂ است. یعنی در ساختار مولکولی آن، یک گروه متیل (CH₃) به یک اتم کربن مرکزی متصل شده و روی این کربن، یک گروه نیترو (NO₂) نیز قرار گرفته است. همین گروه نیترو است که به نیترواتان خاصیت ویژه‌ای می‌بخشد.
ویژگی‌های کلیدی نیترواتان
- سوختنی فوق‌العاده: وجود گروه نیترو باعث می‌شود نیترواتان، بسیار راحت‌تر از بنزین معمولی بسوزد. درواقع، نیترواتان تمایل زیادی به آزاد کردن انرژی دارد و همین خاصیت، آن را به سوختی ایده‌آل برای موتورهای کوچک با احتراق داخلی تبدیل می‌کند.
- سرعت و قدرت بالا: با احتراق سریع‌تر و آزاد شدن انرژی بیشتر، موتورهایی که از نیترواتان استفاده می‌کنند، می‌توانند به سرعت و قدرت بالاتری دست پیدا کنند. به همین دلیل است که در ماشین‌های کنترلی یا هواپیماهای مدل از سوخت‌های حاوی نیترواتان استفاده می‌شود.
- سمی و قابل اشتعال: فراموش نکنیم که نیترواتان ماده‌ای سمی و قابل اشتعال است. استنشاق بخار آن یا تماس با پوست می‌تواند باعث مسمومیت، تحریکات پوستی و مشکلات تنفسی شود. همچنین، اشتعال نیترواتان می‌تواند آتش‌سوزی‌های مهارنشدنی ایجاد کند.
انواع نیترواتان
شاید با خودتان فکر کنید که فقط یک نوع نیترواتان وجود دارد. اما جالب است بدانید که بسته به نوع و تعداد گروه‌های جانبی متصل به کربن مرکزی، انواع مختلفی از نیترواتان می‌توانند ساخته شوند. البته نوعی که در دنیای سرگرمی و مدل‌سازی کاربرد دارد، همان نیترواتان ساده با فرمول CH₃NO₂ است.
کاربردهای صنعتی نیترواتان
همانطور که اشاره کردیم، نیترواتان به دلیل خاصیت سوختگی فوق‌العاده‌اش، در درجه اول به عنوان سوخت در موتورهای کوچک کاربرد دارد. اما این تنها میدان‌دار نیترواتان نیست. بیایید با دیگر کاربردهای آن آشنا شویم.
سرعت و قدرت با نیترواتان در موتورها
- موتورهای مدل: همانطور که گفتیم، در سوخت‌رسانی به موتورهای مدل ماشین‌های کنترلی، هواپیماها و قایق‌های کوچک از نیترواتان استفاده می‌شود.
- موتورهای مسابقه: در برخی از موتورهای مسابقه اتومبیل‌رانی، از مخلوطی از نیترواتان و متانول به عنوان سوخت یا افزودنی استفاده می‌شود تا قدرت و راندمان موتور را افزایش دهد.
- موتورهای موشک: در گذشته، از نیترواتان به عنوان سوخت در برخی از موتورهای موشک‌های کوچک استفاده می‌شد.
کاربردهای متنوع نیترواتان فراتر از موتورها
- تولید مواد شیمیایی: نیترواتان ماده اولیه‌ای برای تولید بسیاری از مواد شیمیایی دیگر مانند آمین‌ها، ایزوسیانات‌ها و نیتروآلکن‌ها است.
- حلال: نیترواتان به دلیل قدرت حل کنندگی بالا، در برخی از صنایع مانند رزین‌سازی، رنگ‌سازی و نساجی به عنوان حلال استفاده می‌شود.
- مواد منفجره: برخی از انواع نیترواتان مانند نیتروگلیسیرین و پنتااریتریتول تترانیترات (PETN) به دلیل قابلیت انفجاری بالا، در صنایع نظامی و معدنی کاربرد دارند.
- دارو: در گذشته، از برخی از مشتقات نیترواتان مانند کلرامفنیکل به عنوان آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شد.
نکات ایمنی در مورد نیترواتان
همانطور که قبلاً اشاره شد، نیترواتان ماده‌ای سمی و قابل اشتعال است و باید با احتیاط از آن استفاده کرد. در اینجا چند نکته ایمنی برای کار با نیترواتان آورده شده است:
احترام به قدرت و خطرات نیترواتان
- از تماس مستقیم با پوست و چشم خودداری کنید.
- بخار نیترواتان را استنشاق نکنید.
- در هنگام کار با نیترواتان، از دستکش، عینک ایمنی، ماسک و لباس مناسب استفاده کنید.
- محل کار با نیترواتان باید تهویه مناسب داشته باشد.
- نیترواتان را در ظروف محکم و در جای خنک و خشک نگهداری کنید.
- از قرار دادن نیترواتان در معرض گرما، جرقه و شعله خودداری کنید.
- در صورت آتش‌سوزی نیترواتان، از خاموش‌کننده‌های پودر خشک یا دی‌اکسید کربن استفاده کنید.
ایمنی در وهله اول: اقدامات پیشگیرانه هنگام کار با نیترواتان
- قبل از کار با نیترواتان، برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) را به دقت مطالعه کنید.
- در صورت عدم آشنایی با نحوه کار با نیترواتان، از افراد متخصص کمک بگیرید.
- هرگز نیترواتان را با مواد شیمیایی دیگر مخلوط نکنید، مگر اینکه دستورالعمل دقیقی برای این کار داشته باشید.
- در صورت بروز هرگونه علائم مسمومیت مانند سرگیجه، تهوع، سردرد یا مشکلات تنفسی، فوراً محل را ترک کرده و به پزشک مراجعه کنید.
خرید نیترواتان
خرید نیترواتان به دلیل کاربردهای آن در صنایع مختلف، امری رایج است. اما برای خریدی امن و مطمئن، باید به نکاتی توجه کرد:
خرید هوشمندانه و مسئولانه نیترواتان
- از فروشندگان معتبر و دارای مجوز خرید کنید.
- از کیفیت و خلوص نیترواتان اطمینان حاصل کنید.
- به مقدار مورد نیاز خود نیترواتان خریداری کنید و از ذخیره‌سازی بیش از حد آن خودداری کنید.
- نیترواتان را در ظروف مناسب و ایمن حمل و نقل کنید.
قیمت نیترواتان
قیمت نیترواتان به عوامل مختلفی مانند خلوص، گرید، نوع بسته‌بندی، حجم خرید و نوسانات بازار بستگی دارد. به طور کلی، نیترواتان با خلوص بالا و گرید صنعتی، قیمتی بالاتر از نیترواتان با خلوص پایین و گرید معمولی دارد.
