چگونه از هدر رفت برداشت عدس جلوگیری کنیم؟

عدس به عنوان یکی از مهم‌ترین حبوبات در سبد غذایی بسیاری از جوامع و همچنین به عنوان یک محصول استراتژیک در تناوب زراعی، نقش کلیدی در کشاورزی پایدار و امنیت غذایی ایفا می‌کند. با این حال، فرآیند برداشت این محصول، به ویژه با روش‌های سنتی، همواره با چالش‌هایی از جمله هدررفت قابل توجه دانه همراه بوده است. معرفی و استفاده از دستگاه برداشت عدس به عنوان یک راهکار فناورانه، انقلابی در جهت افزایش بهره‌وری و به حداقل رساندن ضایعات در این مرحله حساس ایجاد کرده است. این مقاله به بررسی چالش‌های برداشت سنتی عدس، معرفی قابلیت‌ها و مزایای کمباین‌های کوچک و نقش آن‌ها در کاهش هدررفت محصول می‌پردازد.

چالش‌های برداشت سنتی عدس و میزان هدررفت محصول

برداشت عدس به دلیل ویژگی‌های خاص گیاه‌شناسی آن (مانند ارتفاع کم بوته، تمایل به خوابیدگی و حساسیت غلاف‌ها به ریزش دانه) همواره دشوار بوده است. روش‌های سنتی برداشت عمدتاً شامل موارد زیر است:

1. برداشت دستی (درو با داس): این روش بسیار کارگربر، زمان‌بر و طاقت‌فرسا است. تماس فیزیکی زیاد با بوته‌ها و جابجایی‌های مکرر، منجر به ریزش قابل توجه دانه‌ها از غلاف‌های رسیده می‌شود.
2. استفاده از دروگرهای ساده: این ماشین‌آلات بوته‌ها را درو کرده و روی زمین رها می‌کنند تا خشک شوند. سپس عملیات جمع‌آوری، حمل به خرمنگاه و خرمنکوبی به صورت جداگانه انجام می‌شود. هر یک از این مراحل، پتانسیل ایجاد هدررفت از طریق ریزش، آسیب مکانیکی و حمل و نقل را دارد.
3. خشک کردن و خرمنکوبی: در روش‌های سنتی، بوته‌های درو شده برای چند روز در مزرعه یا خرمنگاه باقی می‌مانند تا رطوبت آن‌ها کاهش یابد. این دوره انتظار، محصول را در معرض شرایط نامساعد جوی (باران، باد)، حمله پرندگان و جوندگان قرار داده و خطر ریزش دانه‌ها را افزایش می‌دهد. خرمنکوبی سنتی نیز (کوبیدن با چوب یا عبور دام) علاوه بر زمان‌بر بودن، باعث شکستگی و آسیب به دانه‌ها و عدم جداسازی کامل آن‌ها از کاه و کلش می‌شود.

میزان هدررفت در روش‌های سنتی می‌تواند بسته به شرایط مزرعه، مهارت کارگران و وضعیت آب و هوایی، به ۱۰ تا ۳۰ درصد و حتی بیشتر نیز برسد. این حجم از ضایعات نه تنها به معنای از دست رفتن بخشی از درآمد کشاورز است، بلکه به معنی هدر رفتن منابعی مانند آب، کود و انرژی صرف شده برای تولید آن نیز می‌باشد.

معرفی کمباین کوچک برداشت عدس: راهکاری نوین

کمباین کوچک برداشت عدس ماشینی تخصصی یا چندمنظوره است که فرآیندهای درو، جمع‌آوری، خرمنکوبی، جداسازی و تمیز کردن دانه را به صورت همزمان و در یک گذر انجام می‌دهد. این ماشین‌آلات به طور خاص برای کار در مزارع کوچک و متوسط، زمین‌های با پستی و بلندی یا شرایطی که استفاده از کمباین‌های بزرگ غلات ممکن یا اقتصادی نیست، طراحی شده‌اند.

یکی از انواع کارآمد این دستگاه‌ها، کمباین مینی چند منظوره عدس است که علاوه بر عدس، قابلیت برداشت سایر حبوبات (مانند نخود، لوبیا) و حتی برخی دانه‌های روغنی یا غلات کوچک را نیز با انجام تنظیمات یا تعویض هد برداشت دارد. این ویژگی، صرفه اقتصادی استفاده از دستگاه را برای کشاورزانی که محصولات متنوعی کشت می‌کنند، افزایش می‌دهد.

مکانیزم عملکرد و نقش کمباین کوچک در کاهش هدررفت

عملکرد یکپارچه کمباین کوچک برداشت عدس عامل اصلی کاهش ضایعات است. اجزای کلیدی و نحوه کار آن‌ها به شرح زیر است:

۱. هد برداشت

هد برداشت که در جلوی دستگاه قرار دارد، وظیفه درو کردن بوته‌های عدس را بر عهده دارد. طراحی این قسمت بسیار حیاتی است:

• ارتفاع برش قابل تنظیم و پایین: امکان تنظیم ارتفاع برش بسیار نزدیک به سطح زمین، باعث می‌شود بوته‌ها از پایین‌ترین قسمت ممکن درو شده و غلاف‌های پایینی که معمولاً در درو دستی یا با دروگرهای معمولی جا می‌مانند، برداشت شوند.
• طراحی منعطف یا شناور: برخی هدها قابلیت تطبیق با ناهمواری‌های سطح زمین را دارند که از برخورد شدید با خاک و ایجاد گرد و غبار یا آسیب به تیغه‌ها جلوگیری کرده و برشی یکنواخت را تضمین می‌کند.
• سرعت مناسب انگشتی‌ها و تیغه‌ها: حرکت کنترل‌شده اجزای برش، لرزش و ضربه به بوته را به حداقل رسانده و از ریزش پیش از موعد دانه‌ها در حین درو جلوگیری می‌کند.

۲. سیستم انتقال

بوته‌های درو شده بلافاصله توسط نوار نقاله یا مارپیچ به سمت واحد خرمنکوبی هدایت می‌شوند. این انتقال سریع و مستقیم، نیاز به جابجایی دستی یا رها کردن محصول روی زمین را حذف کرده و هدررفت ناشی از حمل و نقل و ریزش در این مرحله را به صفر نزدیک می‌کند.

۳. واحد خرمنکوبی 

در این بخش، دانه‌ها از غلاف و ساقه جدا می‌شوند. طراحی واحد خرمنکوبی در کمباین‌های مخصوص عدس یا حبوبات، با توجه به حساسیت دانه و شکنندگی غلاف‌ها بهینه شده است:

• سرعت و فاصله قابل تنظیم کوبنده: امکان تنظیم سرعت دوران کوبنده و فاصله آن با ضدکوبنده متناسب با نوع و رطوبت محصول، باعث می‌شود جداسازی دانه با کمترین آسیب مکانیکی (شکستگی یا ترک خوردگی) صورت گیرد.
• استفاده از کوبنده‌های ملایم‌تر: به جای کوبنده‌های میله‌ای رایج در کمباین‌های غلات، ممکن است از کوبنده‌های انگشتی یا لاستیکی استفاده شود که ضربه ملایم‌تری به محصول وارد می‌کنند.

۴. سیستم جداسازی و تمیزکننده

مخلوط دانه، کاه و کلش پس از خرمنکوبی وارد این بخش می‌شود:

• غربال‌ها: دانه‌ها از طریق غربال‌های لرزان با اندازه‌های مشخص، از کاه و کلش درشت جدا می‌شوند. طراحی و اندازه سوراخ‌های غربال‌ها برای عبور دانه عدس و جلوگیری از عبور ناخالصی‌ها بهینه شده است.
• فن: جریان هوای تولید شده توسط فن، کاه و کلش سبک و گرد و غبار را از دانه‌های سنگین‌تر جدا کرده و به بیرون پرتاب می‌کند. تنظیم دقیق سرعت فن از پرتاب شدن دانه‌های سالم به همراه ضایعات جلوگیری می‌کند.

این فرآیند یکپارچه و بهینه، هدررفت دانه را در تمامی مراحل (درو، انتقال، خرمنکوبی، جداسازی) به شدت کاهش می‌دهد. برآوردها نشان می‌دهد که استفاده از کمباین کوچک برداشت عدس می‌تواند میزان هدررفت را در مقایسه با روش‌های سنتی، به کمتر از ۵ درصد برساند.

مشخصات فنی کلیدی کمباین کوچک برداشت عدس

انتخاب یک کمباین مناسب نیازمند توجه به مشخصات فنی آن است. در جدول زیر، برخی از پارامترهای فنی مهم آورده شده است. لازم به ذکر است که این مقادیر بسته به مدل و سازنده دستگاه می‌تواند متفاوت باشد:

جدول مشخصات فنی (مقادیر نمونه)

توجه: این مقادیر صرفاً به عنوان نمونه ارائه شده‌اند و برای انتخاب دستگاه باید به کاتالوگ و مشخصات فنی دقیق مدل مورد نظر مراجعه کرد. در صفحه دستگاه برداشت نخود میتوانید این اطلاعات را دریافت کنید. 

مزایای استفاده از کمباین کوچک برداشت عدس

به کارگیری این فناوری مدرن، مزایای متعددی را برای کشاورزان به همراه دارد:

• کاهش چشمگیر هدررفت محصول: همانطور که توضیح داده شد، این مهم‌ترین مزیت است که مستقیماً به افزایش درآمد کشاورز منجر می‌شود.
• کاهش شدید نیاز به نیروی کار: عملیات برداشت که قبلاً به چندین کارگر و مراحل مختلف نیاز داشت، توسط یک یا دو نفر (اپراتور و کمک) انجام می‌شود.
• افزایش سرعت برداشت: انجام همزمان تمام مراحل، سرعت کلی برداشت را به شدت بالا می‌برد و امکان برداشت محصول در زمان بهینه (رسیدگی کامل و قبل از شروع بارندگی یا شرایط نامساعد) را فراهم می‌کند.
• بهبود کیفیت محصول نهایی: کاهش جابجایی، آسیب مکانیکی کمتر به دانه‌ها و جداسازی بهتر ناخالصی‌ها، به تولید محصولی تمیزتر و با کیفیت‌تر منجر می‌شود.
• کاهش هزینه‌های تولید: صرفه‌جویی در هزینه کارگر، کاهش زمان عملیات و کاهش ضایعات، مجموعاً هزینه تمام شده تولید را کاهش می‌دهد.
• انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری: قابلیت کار در مزارع کوچک، قطعات نامنظم و حتی زمین‌های با شیب ملایم که کمباین‌های بزرگ قادر به کار در آن‌ها نیستند.
• چندمنظوره بودن (در برخی مدل‌ها): امکان استفاده از کمباین کوچک چند منظوره عدس برای برداشت سایر محصولات، بازگشت سرمایه را تسریع می‌کند.

ملاحظات انتخاب و بهره‌برداری

برای دستیابی به بهترین نتیجه از کمباین کوچک برداشت عدس، توجه به نکات زیر ضروری است:

• انتخاب مدل مناسب: با توجه به وسعت مزرعه، نوع محصول (فقط عدس یا محصولات دیگر)، بودجه و شرایط زمین، مدل مناسب را انتخاب کنید.
• آموزش اپراتور: کار با کمباین نیازمند مهارت است. اپراتور باید با نحوه تنظیمات دستگاه (سرعت پیشروی، ارتفاع برش، دور کوبنده، تنظیمات فن و غربال‌ها) متناسب با شرایط محصول و مزرعه آشنا باشد.
• نگهداری و سرویس منظم: انجام سرویس‌های دوره‌ای و نگهداری صحیح، عمر مفید دستگاه را افزایش داده و از خرابی‌های ناگهانی در فصل برداشت جلوگیری می‌کند.
• آماده‌سازی مزرعه: تسطیح نسبی زمین و پاکسازی آن از سنگ‌ها و موانع بزرگ، به عملکرد بهتر و ایمن‌تر دستگاه کمک می‌کند.

نقش "دمیرکو" (Damirco) در تسهیل دسترسی به ماشین‌آلات صنعتی

در دنیای امروز، دسترسی آسان و مطمئن به ماشین‌آلات کشاورزی و صنعتی پیشرفته مانند کمباین کوچک برداشت عدس، برای کشاورزان و فعالان این حوزه اهمیت حیاتی دارد. پلتفرم B2B "دمیرکو" (Damirco) به عنوان یک بازار آنلاین تخصصی در زمینه ماشین‌آلات صنعتی، نقشی کلیدی در این زمینه ایفا می‌کند.

دمیرکو چگونه به خریداران و فروشندگان کمک می‌کند؟

• برای خریداران (کشاورزان، تعاونی‌ها، شرکت‌های کشاورزی):

  • دسترسی به طیف وسیعی از تأمین‌کنندگان و مدل‌ها: دمیرکو امکان مشاهده، مقایسه و انتخاب از میان مدل‌های مختلف کمباین‌های کوچک برداشت عدس و کمباین کوچک چند منظوره عدس ارائه شده توسط فروشندگان و تولیدکنندگان معتبر داخلی و خارجی را فراهم می‌کند.
  • اطلاعات شفاف و کامل: مشخصات فنی دقیق، تصاویر، ویدئوها و کاتالوگ‌های محصولات به راحتی در دسترس است و به خریدار در تصمیم‌گیری آگاهانه کمک می‌کند.
  • مقایسه قیمت و شرایط: امکان مقایسه قیمت‌ها و شرایط فروش عرضه‌کنندگان مختلف وجود دارد.
  • ارتباط مستقیم و آسان: خریداران می‌توانند به طور مستقیم با فروشندگان ارتباط برقرار کرده و سوالات خود را بپرسند یا درخواست پیش‌فاکتور نمایند.
  • صرفه‌جویی در زمان و هزینه: جستجو و یافتن ماشین مناسب از طریق پلتفرم آنلاین دمیرکو، بسیار سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از روش‌های سنتی مراجعه حضوری یا جستجوی پراکنده است.

• برای فروشندگان (تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات):

  • دسترسی به بازار گسترده: دمیرکو امکان معرفی محصولات به طیف وسیعی از مشتریان بالقوه در سراسر کشور و حتی منطقه را فراهم می‌کند.
  • کاهش هزینه‌های بازاریابی: ارائه محصولات در یک پلتفرم تخصصی و شناخته شده، نیاز به هزینه‌های سنگین بازاریابی سنتی را کاهش می‌دهد.
  • دریافت درخواست‌های هدفمند: فروشندگان درخواست‌های خرید را از مشتریان واقعی و علاقه‌مند به محصولاتشان دریافت می‌کنند.
  • ایجاد اعتبار و برندینگ: حضور در یک پلتفرم معتبر مانند دمیرکو به افزایش اعتبار و شناخت برند کمک می‌کند.

بنابراین، دمیرکو با ایجاد یک پل ارتباطی کارآمد و شفاف میان خریداران و فروشندگان ماشین‌آلات صنعتی، فرآیند تهیه و تأمین تجهیزات مورد نیاز بخش کشاورزی، از جمله کمباین کوچک برداشت عدس را تسهیل نموده و به نوسازی و افزایش بهره‌وری این صنعت کمک شایانی می‌کند.

نتیجه‌گیری

هدررفت محصول در مرحله برداشت، یکی از بزرگترین چالش‌های تولید عدس و سایر حبوبات به روش‌های سنتی است. کمباین کوچک برداشت عدس با مکانیزم کار یکپارچه و بهینه خود، راهکاری مؤثر برای به حداقل رساندن این ضایعات، کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و بهبود کیفیت محصول ارائه می‌دهد. تطبیق‌پذیری این ماشین‌آلات با مزارع کوچک و متوسط و همچنین پتانسیل چندمنظوره بودن برخی مدل‌ها، جذابیت اقتصادی آن‌ها را دوچندان می‌کند. در این میان، پلتفرم‌های B2B مانند "دمیرکو" نقش مهمی در تسهیل دسترسی کشاورزان به این فناوری‌های نوین و ارتباط مؤثر میان بازیگران اصلی بازار ماشین‌آلات صنعتی ایفا می‌کنند و گامی مهم در جهت مدرنیزاسیون کشاورزی و افزایش پایدار تولیدات محسوب می‌شوند.