دستگاه استریلیزر

دستگاه استریلایزر صنایع غذایی یا دستگاه اتوکلاو

در صنایع غذایی و نوشیدنی برای عرضه بهداشتی و افزایش ماندگاری انواع غذا نوشیدنی از دو روش استریلیزیشن و پاستوریزیشن استفاده می‌شود که قبل از معرفی انواع دستگاههای مربوط دو مدل را کمی‌توضیح می‌دهیم

استریل کردن به چه معناست؟ 

استریل کردن فرایند است که در طی آن میکرو ارگانیسم‌ها و عوامل انتقال دهنده آنها مانند قارچ‌ها ، باکتری‌ها و ویروس‌ها در ماده یا جسم از بین می‌روند.

هر ماده بر اساس جنس و نوع استفاده فرایند استریلیزاسیون خودش را دارد و با یکی از روش‌های زیر منطبق است:

1. استریل گرماخشک

2. استریل گرمایی مرطوب

3. استریل شیمیایی

4. استریل رادیو اکتیو یا گام

5. اتوکلاو اتیلن اکساید

6. اتوکلا پلاسما

7. فیلتراسیون

پاستوریزه کردن به چه معناست؟

پاستوریزیشن فرایندی است که در طی آن به مواد غذایی حرارت می‌دهند تا میکرو ارگانیسم‌های موجود در آنها از بین برود. این فرایند را به افتخار دانشمند فرانسوی لوئی پاستور که مبدع این فرایند است پاستور کردن می‌گویند. بر خلاف استریل کردن که تمامی‌میکروبها و ارگانیزمهای زنده را از بین می‌برد پاستوریزه کردن باعث کشته شدن تعدادی از میکروبها می‌شود تا از تخریب ماده غذایی و امکان بیماری زایی آن کم شود.

معمولا استریل کردن همین مواد غذایی باعث از بین رفتن طعم و کیفیت آنها می‌شود به همین دلیل از این روش استفاده نمی‌کنند.

استریلایزر صنایع غذایی و نوشیدنی

در صنایع غذایی و نوشیدنی برای استریل کردن از دستگاه اتوکلاو صنعتی استفاده می‌شود.

اتوکلاو صنعتی

دستگاههای اتوکلاو صنعتی مخازن تحت فشاری هستندکه برای محصولاتی که نیاز است در معرض گرما و فشار قرار گیرند استفاده می‌شود.

اصول کار دستگاه اتوکلاو صنعتی

این دستگاه وسیله ای است که فشار و گرما را همزمان در درون مخزن ایجاد می‌کند و معمولا در اتوکلاوهای صنعتی مورد استفاده در صنایع غذایی این گرما و فشار از طریق بخار آب انجام می‌گیرد.

طراحی و ساختار اتوکلاو

مخزن تحت فشار دستگاه اتوکلاو

برای طراحی مخازن ابتدا باید ضخامت دیواره مخزن محاسبه شود و برای اینکار از فرمول بارلو استفاده می‌شود. بعد از طراحی مخزن استانداردهای بالایی برای تست آن انجام می‌گیرد یکی از آزمایش‌ها به این صورت است که مخزن را از آب پر کرده و توسط یک پمپ به تدریج فشار آن را بالا می‌برند و به مدت 30 دقیقه مخزن باید بدون نشتی و چکه بماند. اگر به یک دستگاه اتوکلاو بصورت بزرگ نیاز وجود داشته باشد، شکل مخزن را بجای گرد می‌توان مربع یا مستطیل انتخاب کرد و یا طراحی آن را به جای افقی، عمودی انجام داد. و اگر قرار است این مخازن بزرگ در کف کارگزاری شود که معمولا این گونه است ، نیاز به کندن کف زمین برای نصب این دستگاه است.

مواد ساخت دستگاه اتوکلاو

مواد سازنده اتوکلاو مستقیما به موردی که برای آن استفاده می‌شود ربط دارد. اتوکلاو‌های بخار معمولا از استیل ضدزنگ ساخته می‌شوند. برای حرارت‌های زیر 343 درجه سانتی گراد معمولا نیازی به تقویت دیواره اتوکلاو نیست اما برای بیشتر از دمای 399 درجه سانتی گراد باید از آلومینیوم حرارت بالا استفاده کرد.

درب اتوکلاو صنعتی

گرانترین قطعه دستگاه اتوکلاو درب باز شونده آن است. و بیشتر نگرانی‌های امنیتی به درب مربوط می‌شود. از ملزومات درب این است که باید قطر آن کاملا به اندازه مخزن باشد تا بتوان به فضای کار دسترسی داشت ، باید بتواند در فشار و درجه حرارت بالا بسته بماند ، به راحتی باز و بسته شود و با کد حفاظتی مخزن مطابقت داشته باشد.

داخل محفظه اتوکلاو

محفظه داخلی اتوکلاو احتمال دارد از دستگاهی به دستگاهی دیگر متفاوت باشد. بعضی‌ها کف بزرگ برای گذاشت محصولات دارند و ورود بخار در کف یا سقف آنها تعبیه شده است. محفظه‌های گرد کمترین پرت در فضای کاری را دارند و از این بابت جذاب هستند. فضای کاری اتوکلاو بسته به درجه حرارتی که خواهد دید می‌تواند پوشش گالوانیزه ، آلومینیوم یا استیل ضد زنگ داشته باشد.

گرمایش اتوکلاو صنعتی

گرمایش در این دستگاهها دو صورت مرسوم دارد و با استفاده از هیترهای برقی یا گازی انجام می‌گیرد.

 خنک سازی

بعد از اتمام کار در اتوکلاو نیاز است که گرما از آن خارج شود تا بتوان محصولات را خارج کرد و پروسه‌ها استریل کردن را ادامه داد. نوع خنک کننده ای که در دستگاههای اتوکلاو مورد استفاده قرار می‌گیرد بستگی به دمایی دارد که به آن دست یافته اید. در اتوکلاوهای معمولی قاعده خنک سازی از طریق پاشش آب سرد به داخل مخزن است.

دستگاه پاستوریزه یا پاستوریزاتور

برای پاستوریزه کردن از دو متد کلی استفاده می‌شود : 

• پاستوریزه محصولات قبل از بست بندی
• پاستوریزه محصولات بعد از بسته بندی

پاستوریزیشن قبل از بسته بندی

در این متد بسته به نیازهای خط تولید شما قبل از اینکه محصول وارد پروسه بسته بندی شود آن را پاستوریزه می‌کنید و در ادامه بسته بندی شده و به بازار عرضه می‌شود. 

دستگاه پاستوریزاتور بعد از بسته بندی

اگر خصوصیات خط تولید شما بگونه ای است که نیاز به پاستوریزیشن بعد از تولید و بسته بندی دارید در این مواقع از این دستگاهها استفاده می‌شود و شامل دو فرمت کلی می‌شود:

• تونل پاستور
• باکس بخار پاستور (اتاق پاستور)

تونل پاستور:
       در تونل پاستور کارکرد به این صورت است که محصولات از یک طرف وارد دستگاه می‌شوند ، در طول تونل عملیات پاستوریزیشن انجام می‌شود و از آن طرف خارج می‌شوند.

باکس بخار پاستور(اتاق پاستور):

باکس پاستور برخلاف تونل پاستور ادامه دار و کانتینیوس نیست و محصولات داخل اتاق پاستور قرار می‌گیرند ، درب بسته می‌شود و بخار به اتاق تزرق می‌شود و بعد از طی زمان مشخص که پاستوریزیشن تکمیل شد درب باز شده و می‌توانید محصولات بیرون برده و به بازار عرضه کنید.

امروزه محصولاتی که از پاستوریزیشن استفاده می‌کنند رنج بالایی دارند و شامل: شیر ، آب ، نوشابه ، آبمیوه ، خامه ، انواع سس ، دوغ غذای ، کودکان می‌شوند.