انواع دستگاه های چاپ فلکسو: راهنمای جامع برای متخصصان تدارکات تولید

صنعت بسته‌بندی و چاپ هر روز در حال تحول است و دستگاه‌های چاپ فلکسو به عنوان یکی از ارکان اصلی این تحولات، نقش حیاتی در تولید انواع فیلم‌های انعطاف‌پذیر، لیبل‌ها، کارتن‌ها و کیسه‌ها ایفا می‌کنند. انتخاب دستگاه چاپ فلکسوی مناسب برای خط تولید شما، تصمیمی استراتژیک است که تأثیر مستقیمی بر کیفیت محصول نهایی، راندمان تولید و در نهایت، سودآوری کسب‌وکار شما دارد.

به عنوان یک متخصص ماشین‌آلات، هدف این مقاله راهنمایی شما در فرآیند پیچیده انتخاب با معرفی جامع انواع دستگاه‌های چاپ فلکسو، مزایا و معایب هر کدام، و نکات کلیدی است که باید هنگام خرید در نظر بگیرید.

چاپ فلکسو چیست؟

چاپ فلکسوگرافی (Flexography)، که به اختصار فلکسو نامیده می‌شود، یک روش چاپ برجسته  است که از کلیشه‌های منعطف ساخته شده از جنس فتوپلیمر یا لاستیک استفاده می‌کند. در این فرآیند، مرکب به وسیله یک رول آنیلوکس که دارای حفره‌های میکروسکوپی است، به طور دقیق بر روی سطح برجسته کلیشه منتقل می‌شود. سپس کلیشه آغشته به مرکب با فشار بر روی سطح چاپی (سابستریت) که می‌تواند انواع فیلم پلاستیکی، کاغذ، مقوا، فویل یا مواد لمینیت شده باشد، تماس پیدا کرده و تصویر یا طرح مورد نظر را منتقل می‌کند.

یکی از مزیت‌های اصلی فلکسو، توانایی آن در چاپ بر روی طیف گسترده‌ای از سابستریت‌های غیر قابل انعطاف و انعطاف‌پذیر با سرعت بالا است، که آن را به انتخابی ایده‌آل برای صنعت بسته‌بندی تبدیل کرده است.

چرا چاپ فلکسو؟

چاپ فلکسو به دلایل متعددی در صنعت چاپ و بسته‌بندی محبوبیت گسترده‌ای یافته است:

• سرعت بالا: ماشین‌آلات فلکسو قادر به چاپ با سرعت‌های بسیار بالا هستند که برای تولید انبوه ضروری است.
• تطبیق‌پذیری با سابستریت‌ها: قابلیت چاپ بر روی انواع مختلف مواد با ضخامت‌ها و ویژگی‌های متفاوت.
• استفاده از انواع مرکب: امکان استفاده از مرکب‌های پایه حلالی، پایه آبی و یووی (UV) متناسب با نیاز و سابستریت.
• هزینه تولید بهینه برای تیراژ بالا: با توجه به سرعت و راندمان، هزینه تولید برای تیراژهای بالا مقرون به صرفه است.
• امکانات تکمیلی درون خطی: قابلیت ادغام فرآیندهای تکمیلی مانند لمینیت، دایکات، پوشش‌دهی و ... در همان خط چاپ.
• دوام و ماندگاری: کلیشه‌های فلکسو دارای دوام بالایی برای تیراژهای طولانی هستند.

انواع اصلی دستگاه های چاپ فلکسو

دستگاه‌های چاپ فلکسو را می‌توان بر اساس ساختار کلی و نحوه قرارگیری ایستگاه‌های چاپ به سه دسته اصلی تقسیم کرد:

۱. دستگاه های چاپ فلکسو استک

این نوع دستگاه قدیمی‌ترین و از نظر ساختار ساده‌ترین نوع ماشین‌آلات فلکسو محسوب می‌شود. در دستگاه‌های استک، ایستگاه‌های چاپ به صورت عمودی بر روی یکدیگر و در یک یا دو ستون قرار می‌گیرند، شبیه به چیدن سینی‌ها در یک استک.

• ساختار: هر ایستگاه چاپ مستقل است و دارای سیلندر کلیشه، رول آنیلوکس، سیستم مرکب‌دهی و سیلندر چاپ (ایمپریشن) مخصوص به خود است. سابستریت به صورت عمودی از بین این ایستگاه‌ها عبور می‌کند.
• مزایا:
  • سادگی در طراحی و ساخت: این امر معمولاً منجر به قیمت خرید پایین‌تر می‌شود.
  • قابلیت دسترسی آسان: اپراتورها به راحتی به هر ایستگاه چاپ دسترسی دارند که تنظیمات و تعویض کلیشه را ساده‌تر می‌کند.
  • اشغال فضای کمتر در عرض: به دلیل چینش عمودی، این دستگاه‌ها فضای کمتری از لحاظ عرضی اشغال می‌کنند.
• معایب:
  • مشکلات ثبت دقیق: حفظ ثبت دقیق بین رنگ‌ها، به خصوص در دستگاه‌های با تعداد رنگ بالا و سابستریت‌های حساس به کشش، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. هر ایستگاه چاپ به صورت مستقل عمل می‌کند و هرگونه لرزش یا حرکت می‌تواند بر ثبت تأثیر بگذارد.
  • سرعت محدودتر: نسبت به انواع دیگر، معمولاً سرعت چاپ پایین‌تری دارند.
  • مشکل در چاپ روی فیلم‌های حساس به کشش: کنترل کشش سابستریت در حین عبور عمودی از چندین ایستگاه می‌تواند دشوار باشد.
• کاربردها: چاپ بر روی سابستریت‌های پایدار مانند کاغذ، کارتن، کیسه‌های کاغذی و پلاستیکی، و زمانی که نیاز به ثبت بسیار دقیق بین رنگ‌ها اولویت بالایی ندارد. مناسب برای چاپ‌های با تعداد رنگ کمتر.

۲. دستگاه های چاپ فلکسو سیلندر مرکزی

در این نوع دستگاه، تمام ایستگاه‌های چاپ (از ۲ تا ۱۰ رنگ یا بیشتر) در اطراف یک سیلندر چاپ مرکزی بزرگ قرار گرفته‌اند. سابستریت بر روی سطح این سیلندر مرکزی که قطر زیادی دارد، حرکت می‌کند و هر رنگ به نوبت در حالی که سابستریت بر روی سیلندر مرکزی پشتیبانی می‌شود، چاپ می‌شود.

• ساختار: سیلندر مرکزی بزرگترین و حیاتی‌ترین بخش دستگاه است. ایستگاه‌های چاپ به صورت دایره‌ای یا نیم‌دایره‌ای در اطراف آن چیده شده‌اند.
• مزایا:
  • ثبت بسیار دقیق: از آنجا که تمام رنگ‌ها در حالی که سابستریت بر روی یک سیلندر مرکزی بزرگ و پایدار قرار دارد چاپ می‌شوند، دقت ثبت بین رنگ‌ها بسیار بالا است. این ویژگی برای چاپ روی فیلم‌های انعطاف‌پذیر و حساس به کشش مانند فیلم‌های پلی‌اتیلن یا پلی‌پروپیلن که تمایل به کشیدگی دارند، حیاتی است.
  • کنترل عالی کشش سابستریت: سیلندر مرکزی به حفظ کشش ثابت و پایدار سابستریت در طول فرآیند چاپ کمک می‌کند.
  • سرعت بالا: ماشین‌آلات CI معمولاً قادر به کار با سرعت‌های بسیار بالا هستند.
  • کیفیت چاپ بالا: به دلیل ثبت دقیق و کنترل بهتر سابستریت، کیفیت چاپ معمولاً در این دستگاه‌ها بهتر است.
• معایب:
  • پیچیدگی بیشتر و قیمت بالاتر: طراحی و ساختار پیچیده‌تر منجر به هزینه خرید و نگهداری بالاتری می‌شود.
  • دسترسی محدودتر به ایستگاه‌های چاپ: دسترسی به تمام ایستگاه‌های چاپ به صورت همزمان ممکن است چالش‌برانگیزتر باشد.
  • محدودیت در تعداد رنگ‌ها: اگرچه می‌توان تعداد رنگ بالایی داشت، اما اضافه کردن ایستگاه‌های چاپ پس از ساخت دستگاه دشوار است.
• کاربردها: اصلی‌ترین انتخاب برای چاپ بر روی فیلم‌های انعطاف‌پذیر مورد استفاده در بسته‌بندی مواد غذایی و سایر محصولات، لیبل‌های شرینک، و هر کاربردی که نیاز به ثبت بسیار دقیق و کیفیت چاپ بالا بر روی سابستریت‌های حساس به کشش دارد.

۳. دستگاه های چاپ فلکسو اینلاین

در دستگاه‌های اینلاین، ایستگاه‌های چاپ به صورت افقی و متوالی در یک خط مستقیم قرار گرفته‌اند. سابستریت به صورت افقی از یک ایستگاه چاپ به ایستگاه بعدی منتقل می‌شود. این نوع دستگاه‌ها بسیار مدولار هستند و امکان اضافه کردن واحدهای تکمیلی مختلف مانند دایکات، لمینیت، پوشش‌دهی یووی، برجسته‌سازی و ... را در ادامه خط چاپ فراهم می‌کنند.

• ساختار: ایستگاه‌های چاپ به صورت افقی و پشت سر هم قرار دارند. هر ایستگاه مستقل عمل می‌کند و سابستریت به صورت افقی از آنها عبور می‌کند.
• مزایا:
  • انعطاف‌پذیری بسیار بالا: قابلیت اضافه کردن انواع واحدهای تکمیلی درون خطی برای ایجاد محصولات پیچیده در یک مرحله.
  • دسترسی عالی به هر ایستگاه چاپ: اپراتورها به راحتی به هر واحد دسترسی دارند.
  • خشک شدن بهتر مرکب: زمان بیشتری بین هر ایستگاه چاپ برای خشک شدن مرکب وجود دارد، به خصوص در صورت استفاده از خشک‌کن‌های قدرتمند.
  • مناسب برای تیراژهای کوتاه تا متوسط: به دلیل سهولت در تغییر کار و تعویض کلیشه و مرکب.
• معایب:
  • اشغال فضای بیشتر در طول: به دلیل چینش افقی ایستگاه‌ها و واحدهای تکمیلی، این دستگاه‌ها به فضای طولی بیشتری نیاز دارند.
  • مشکلات ثبت: هرچند ثبت در دستگاه‌های اینلاین مدرن با سیستم‌های کنترل پیشرفته بسیار بهبود یافته است، اما به طور کلی ممکن است به دقت دستگاه‌های CI نرسد، به خصوص در سابستریت‌های بسیار حساس به کشش یا دستگاه‌های قدیمی‌تر.
  • پیچیدگی در هماهنگی واحدهای مختلف: هماهنگ کردن سرعت و عملکرد تمام واحدهای چاپ و تکمیلی نیاز به سیستم کنترل پیشرفته دارد.
• کاربردها: چاپ لیبل (به خصوص لیبل‌های پیچیده با نیاز به دایکات، لمینیت و ...)، کارتن‌های تاشو، پاکت‌ها، و کاربردهایی که نیاز به فرآیندهای تکمیلی متنوع و درون خطی دارند.

عوامل کلیدی در انتخاب دستگاه چاپ فلکسو

انتخاب دستگاه مناسب نیازمند بررسی دقیق نیازها و شرایط عملیاتی شما است. متخصصان تدارکات باید عوامل زیر را در نظر بگیرند:

1. کاربرد و نوع محصول نهایی: چه چیزی قرار است چاپ شود؟ (لیبل، فیلم انعطاف‌پذیر، کارتن، کیسه؟) ویژگی‌های سابستریت (جنس، ضخامت، حساسیت به کشش) چیست؟ این مهمترین عامل در تعیین نوع دستگاه (استک، CI یا اینلاین) است.
2. کیفیت چاپ مورد نیاز: آیا نیاز به ثبت بسیار دقیق و کیفیت تصویر بالا دارید (مثل بسته‌بندی مواد غذایی) یا دقت متوسط کافی است (مثل کیسه‌های صنعتی)؟
3. تعداد رنگ‌های مورد نیاز: چند رنگ در چاپ استفاده می‌شود؟ آیا نیاز به چاپ رنگ‌های اسپات  یا وایت دارید؟
4. سرعت و حجم تولید: تیراژهای تولیدی شما چقدر است؟ چه سرعتی برای دستیابی به راندمان مورد نظر لازم دارید؟
5. اندازه و عرض چاپ: حداکثر عرض چاپی که نیاز دارید چقدر است؟ این بر اندازه فیزیکی دستگاه تأثیر می‌گذارد.
6. بودجه: بودجه تخصیص داده شده برای خرید دستگاه چقدر است؟ دستگاه‌های CI معمولاً گران‌تر از استک و اینلاین هستند.
7. فضای موجود: فضای کارخانه برای نصب دستگاه چقدر است؟ دستگاه‌های اینلاین فضای طولی بیشتری نیاز دارند در حالی که استک فضای عمودی بیشتری اشغال می‌کند.
8. نیاز به فرآیندهای تکمیلی درون خطی: آیا نیاز دارید که فرآیندهایی مانند لمینیت، دایکات، پوشش‌دهی و ... به صورت همزمان با چاپ انجام شوند؟ در این صورت دستگاه اینلاین ممکن است بهترین گزینه باشد.
9. نوع مرکب و سیستم خشک‌کن: از چه نوع مرکبی (پایه حلالی، پایه آبی، یووی) استفاده خواهید کرد؟ دستگاه باید مجهز به سیستم خشک‌کن مناسب برای آن نوع مرکب باشد.
10. سطح اتوماسیون: چه میزان اتوماسیون در دستگاه نیاز دارید (مانند سیستم‌های ثبت خودکار، کنترل کشش اتوماتیک، سیستم‌های شستشوی خودکار)؟ اتوماسیون می‌تواند راندمان را افزایش دهد اما هزینه را نیز بالا می‌برد.
11. تامین‌کننده و خدمات پس از فروش: اعتبار تامین‌کننده، دسترسی به قطعات یدکی و کیفیت خدمات پس از فروش (نصب، آموزش، نگهداری) از اهمیت بالایی برخوردار است.

نگهداری و بهره‌برداری

صرف‌نظر از نوع دستگاه فلکسوی که انتخاب می‌کنید، نگهداری منظم و بهره‌برداری صحیح توسط اپراتورهای ماهر برای حفظ کیفیت چاپ، افزایش طول عمر دستگاه و جلوگیری از توقف‌های ناگهانی ضروری است. برنامه‌ریزی دقیق نگهداری پیشگیرانه، تمیزکاری منظم (به خصوص رول‌های آنیلوکس و سیستم‌های مرکب‌دهی) و آموزش مناسب اپراتورها باید در برنامه عملیاتی شما گنجانده شود.

نتیجه‌گیری

انتخاب دستگاه چاپ فلکسو تصمیمی مهم است که باید با دقت و بر اساس تحلیل جامع نیازهای تولیدی شما صورت گیرد. آشنایی با انواع اصلی دستگاه‌ها (استک، CI و اینلاین)، مزایا و معایب هر کدام، و بررسی دقیق عوامل کلیدی مطرح شده در این مقاله، به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را انتخاب کرده و سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای برای آینده کسب‌وکار خود انجام دهید. مشورت با تولیدکنندگان معتبر و متخصصان صنعت چاپ نیز می‌تواند در این فرآیند بسیار راهگشا باشد.