صمغ زانتان

صمغ زانتان یک پلی ساکارید است، نوعی قند که از باکتری به نام Xanthomonas campestris از طریق فرآیند تخمیر ساخته می شود. Xanthomonas campestris طیف  وسیعی از گیاهان چلیپایی مانند کلم، گل کلم و کلم بروکسل را آلوده می کند و باعث بیماری هایی مانند پوسیدگی سیاه و پژمردگی باکتریایی می شود.
تولید کنندگان صمغ زانتان را با بیرون کشیدن باکتری از گیاهان مختلف می سازند. محصول نهایی حاوی هیچ گونه باکتری زنده نیست، بنابراین هیچ خطری وجود ندارد که صمغ زانتان باعث عفونت شود.
صمغ زانتان یک غلیظ کننده مواد غذایی است که از باکتری هایی ساخته می شود که گیاهان متعددی را آلوده می کند. این ماده در طیف گسترده ای از غذاها و همچنین محصولاتی مانند خمیر دندان است.

صمغ زانتان دو هدف اصلی دارد:

به عنوان یک عامل غلیظ کننده:

به خمیر دندان و برخی محصولات دیگر اضافه می شود تا یکنواخت ضخیم بماند. به عنوان مثال در صنعت نیز استفاده می شود و به غلیظ شدن روغن حفاری کمک می کند.

به عنوان یک امولسیفایر:

توانایی آن در اتصال رطوبت به این معنی است که می تواند از جدا شدن محصولات جلوگیری کند. به همین دلیل، یکی از مواد تشکیل دهنده برخی از سس های سالاد و لوازم آرایشی مبتنی بر روغن است.

صنایع آرایشی و بهداشتی

به غیر از فرآورده های غذایی، صنعت گران در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی نیز استفاده می کنند. این ماده باعث می گردد تا محصولات بهداشتی قوام و غلظت مناسبی پیدا کنند و در عین حال به راحتی از ظرف خود خارج گردند.
زانتان گام در تولید فرآورده های آرایشی و بهداشتی مثل خمیردندان، انواع کرم، لوسیون بدن، شامپو، ژل مو و… مورد استفاده قرار می گیرد.

در صنایع غذایی

• نوشیدنی ها  : در نوشیدنی های با طعم میوه با هدف تقویت حس مزه و آزادسازی کامل طعم آن از زانتان گام استفاده می شود. وجود این صمغ به ویژه برای نوشیدنی های کم کالری که در آن ها از شیرین کننده های مصنوعی استفاده می شود، اهمیت دارد

• کنسروها: زانتان گام به دلیل مقاومت بالا  در برابر حرارت، افزودنی بسیار مناسبی در تولید انواع کنسروهای خوراکی است.

• غذاهای منجمد : در غذاهای منجمد تکرار ذوب-انجماد غذا باعث دوفازی شدن آن می شود. زانتان گام به دلیل ویژگی هایی که دارد، از طریق اتصال به آب آزاد در غذا باعث افزایش پایداری محصول می شود. همچنین از ایجاد کریستال یخ در محصول جلوگیری کرده و یکنواختی بافت محصول را حفظ می کند.

• چاشنی ها : چاشنی های ترشی، رب و پیاز به پایدارکننده نیاز دارند. با توجه به اینکه در محیط این چاشنی ها نمک و یا اسیدیته بالایی وجود دارد، زانتان گام می تواند به عنوان پایدارکننده و غلظت دهنده مناسبی عمل کند.

• محصولات نانوایی و شیرینی پزی : صمغ گزانتان چسبندگی دانه های نشاسته را در محصولات نانوایی افزایش می دهد. عامل موثر برای پخش گاز در کیک برای پف کردن بهتر آن است. علاوه براین ماندگاری و رطوبت این محصولات را افزایش می دهد. زانتان گام به عنوان حجم دهنده در محصولات غذایی مصرف می شود و مانند افزودنی های دیگری مانند کربوکسی متیل سلولز باعث افزایش ویسکوزیته می شود. با توجه به اینکه بوی محصولات نهایی را تغییر نمی دهد و به دلیل خصوصیت تنظیم رئولوژیکی، طعم و ظاهر محصولات را کنترل می کند؛ به همین دلیل به عنوان افزودنی خوراکی پرطرفدار در صنایع غذایی معرفی می شود.

• ثبات طعم ها : در صنایع غذایی پایداری و ماندگاری طعم محصولات مانند دسرها، کیک ها و پودینگ ها اهمیت بسزایی دارد. زانتانگام از طریق کپسول دار کردن ذرات طعم دهنده، از تبخیر یا اکسیداسیون آنها جلوگیری کرده و درنتیجه ماندگاری طعم محصولات را تضمین می کند.

مزایای سلامتی 

کاهش کلسترول

برخی از تحقیقات نشان می دهد که در صورت مصرف در دوزهای بسیار بالا، صمغ زانتان ممکن است سطح کلسترول را کاهش دهد. 

جایگزین بزاق و درمان خشکی دهان

آدامس زانتان ممکن است یک جایگزین مفید و بی خطر بزاق برای افرادی باشد که خشکی مزمن دهان را تجربه می کنند. برخی از انواع خمیردندان منبع مطمئن برای خشکی دهان حاوی صمغ زانتان هستند که به حفظ رطوبت کمک می کند.
ملیناز آنجایی که صمغ زانتان به اتصال آب کمک می کند، ممکن است به عنوان یک ملین نیز عمل کند. غلیظ کننده غذا در دستگاه گوارش متورم می شود و به روده ها کمک می کند مرطوب بماند و از عملکرد دستگاه گوارش حمایت می کند.
بلعیدن را آسان می کند
برخی از بیماری ها می توانند بلع را دشوار کنند، به خصوص زمانی که دهان و گلو خشک است. یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که صمغ زانتان می تواند به افراد مبتلا به دیسفاژی، یک اختلال بلع، کمک کند تا غذای خود را با خیال راحت ببلعند.
صمغ زانتان این کار را با غلیظ کردن غذا و بزاق انجام می دهد و حرکت هر دو به سمت پایین گلو را آسان تر می کند. این می تواند خطر خفگی را کاهش دهد و غذا خوردن را ایمن تر کند.

درمان سرطان

صمغ زانتان ممکن است با کاهش رشد برخی از انواع سرطان به درمان آنها کمک کند. برای مثال، مطالعه‌ای در سال 2009، به بررسی موش‌های مبتلا به ملانوم، نوعی سرطان پوست پرداخت. موش های تحت درمان با صمغ زانتان عمر طولانی تری داشتند و تومورهای آنها کندتر رشد می کردند.

نقش در غذای بدون گلوتن

برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن، غذاهای حاوی گلوتن می توانند باعث درد شدید معده، اسهال و سایر علائم ناخوشایند شوند. آرد و سایر مواد موجود در بسیاری از محصولات پخته شده حاوی گلوتن هستند.
محصولات بدون گلوتن به جایگزین هایی متکی هستند که می توانند آنها را شبیه بافت، خرده نان و انعطاف پذیری نان حاوی گلوتن کنند. صمغ زانتان غذا را غلیظ می کند و رطوبت را به هم متصل می کند و به طور بالقوه خواص محصولات پخته شده بدون گلوتن را بهبود می بخشد.

صمغ گزانتان در صنعت

• صنعت نساجی :  به عنوان قوام دهنده خمیر چاپ و نیز در رنگرزی الیاف استفاده می شود. ویسکوزیته این صمغ در اثر هم زدن زیاد کاهش یافته و انتقال رنگ به نخ را آسانتر می کند.

• حفاری چاه نفت : سیال های حفاری، سیال های پیچیده ای هستند که به منظور تمیز کردن چاه از کنده های حفاری و انتقال این کنده ها، روان سازی مته و کنترل فشار مته استفاده می شوند. سیال های حفاری را به دو نوع برپایه آب و بر پایه نفت تقسیم می کنند. سیال های حفاری پایه آبی متشکل از آب شور و پلیمرهای محلول در آب هستند. صمغ زانتان ازجمله پلیمرهای پرکاربرد در این صنعت است که به عنوان عامل افزایش ویسکوزیته و استحکام ژله ای در سیال های پایه آبی استفاده می شود.

• صنعت کاشی و سرامیک : از این صمغ به منظور لعاب دادن کاشی و سرامیک استفاده می شود تا از طریق ویژگی هایی که دارد، از انباشته و توده ای شدن سرامیک هنگام آسیاب کردن جلوگیری کند. همچنین می تواند میزان رطوبت و زمان خشک شدن کاشی و سرامیک را کنترل نماید.

• شوینده ها : با توجه به این که گزانتان گام تحمل زیادی در برابر اسید و بازها دارد و نیز قابلیت بالای آن در ایجاد چسبندگی و تعلیق، به عنوان ترکیب مناسبی در شوینده ها و پاک کننده ها شناخته شده است.برای آشنایی بیشتر با اسیدهای آلی و معدنی می توانید به مقاله "اسید آلی ، اسید معدنی" مراجعه نمایید.

• صنایع کشاورزی : در کشاورزی به عنوان ماده افزودنی در غذای حیوانات و یا در افت کش ها با هدف افزایش قابلیت اسپری شدن، افزایش چسبندگی و دوام محصولات و کاهش توده ای شدن آنها کاربرد دارد.

• صنایع نظامی : صمغ گزانتان برای حفظ حالت مایع مواد منفجره در ترکیب با گوارگام کاربرد دارد که از آن به عنوان عامل غلظت دهنده و افزایش پایداری حرارتی در مواد منفجره استفاده می شود.