سامانه تیتک (TTAC): راهنمای جامع کنترل اصالت دارو و کالاهای سلامت‌محور

در دنیای امروز، اطمینان از اصالت و سلامت کالاهایی که مستقیماً با جان انسان‌ها در ارتباط هستند، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. دارو، تجهیزات پزشکی، مکمل‌های غذایی و محصولات آرایشی و بهداشتی از جمله این کالاها هستند که ورود نمونه‌های تقلبی یا قاچاق آن‌ها به بازار می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامت جامعه به همراه داشته باشد. در همین راستا، سازمان غذا و دارو با هدف ایجاد یک سیستم نظارتی یکپارچه و هوشمند، سامانه تیتک (TTAC) را راه‌اندازی کرده است. این سامانه به عنوان یک زیرساخت قدرتمند، امکان ردیابی و رهگیری تمامی فرآورده‌های سلامت‌محور را از مرحله تولید یا واردات تا رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی فراهم می‌آورد و به ابزاری کلیدی برای تضمین شفافیت و ایمنی در این حوزه تبدیل شده است.

سامانه تیتک که مخفف عبارت «سامانه ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت» است، با اختصاص یک کد شناسایی منحصربه‌فرد به هر واحد از محصول، به مصرف‌کنندگان و نهادهای نظارتی اجازه می‌دهد تا از اصالت و سلامت کالا اطمینان حاصل کنند. این فرآیند نه تنها به مقابله با پدیده قاچاق و تقلب کمک شایانی می‌کند، بلکه اطلاعات ارزشمندی را برای مدیریت بهینه زنجیره تأمین در اختیار تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان قرار می‌دهد.

• هدف اصلی: مبارزه با قاچاق و تقلب در حوزه کالاهای سلامت‌محور.
• عملکرد کلیدی: ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت محصولات از مبدأ تا مقصد.
• ابزار شناسایی: استفاده از برچسب اصالت حاوی کدهای اختصاصی و بارکد دو‌بعدی.
• خدمات به مصرف‌کننده: امکان استعلام آنلاین اصالت کالا از طریق وب‌سایت، اپلیکیشن، پیامک و کد دستوری.
• کاربرد صنعتی: الزام تولیدکنندگان و واردکنندگان به ثبت اطلاعات و الصاق برچسب اصالت بر روی محصولات.

سامانه تیتک (TTAC) چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

برای درک بهتر عملکرد و اهمیت این سیستم، ابتدا باید با تعریف دقیق و اهداف کلان آن آشنا شویم. سامانه تیتک یک پلتفرم ملی و یکپارچه تحت نظارت مستقیم سازمان غذا و دارو است که با هدف نظارت بر کل زنجیره تأمین کالاهای مرتبط با سلامت طراحی و اجرا شده است.

تعریف دقیق سامانه تیتک

سامانه تیتک یک نظام مبتنی بر فناوری اطلاعات است که به هر واحد از یک محصول سلامت‌محور (مانند هر بسته دارو یا هر عدد تجهیز پزشکی)، یک شناسه رهگیری یکتا اختصاص می‌دهد. این شناسه به همراه سایر اطلاعات کلیدی محصول مانند شناسه جهانی قلم کالا (GTIN)، شماره سری ساخت، تاریخ انقضا و... بر روی یک برچسب به نام «برچسب اصالت» درج می‌شود. تمامی فعالان زنجیره تأمین، از تولیدکننده و واردکننده گرفته تا شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها، موظف هستند اطلاعات مربوط به جابجایی این کالاها را در سامانه تیتک ثبت کنند. این فرآیند یک زنجیره اطلاعاتی شفاف ایجاد می‌کند که در هر لحظه می‌توان مسیر حرکت یک محصول خاص را در آن رصد کرد.

اهداف کلیدی سامانه تیتک

راه‌اندازی این سامانه جامع، اهداف متعددی را دنبال می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• مقابله با قاچاق و عرضه کالای تقلبی: با الزام به ثبت اطلاعات و الصاق برچسب اصالت، ورود کالاهای غیرقانونی به زنجیره توزیع رسمی تقریباً غیرممکن می‌شود. مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند به‌راحتی کالای اصلی را از تقلبی تشخیص دهند.
• نظارت دقیق بر زنجیره تأمین و توزیع: سامانه تیتک به سازمان غذا و دارو این امکان را می‌دهد که بر نحوه توزیع داروها و تجهیزات پزشکی در سراسر کشور نظارت کامل داشته باشد و از کمبودهای احتمالی یا توزیع نامناسب جلوگیری کند.
• فراخوان سریع محصولات معیوب: در صورتی که یک محصول به دلایل کیفی یا ایمنی نیاز به جمع‌آوری از بازار داشته باشد، این سامانه امکان شناسایی و ردیابی سریع تمامی واحدهای توزیع‌شده را فراهم کرده و فرآیند فراخوان را به شدت تسهیل و تسریع می‌کند.
• مدیریت و کنترل مصرف منطقی دارو: با ثبت اطلاعات نسخ الکترونیک و ارتباط آن با شناسه‌های رهگیری، سامانه تیتک به ابزاری برای پایش و کنترل مصرف دارو تبدیل می‌شود و از مصرف بی‌رویه یا سوءمصرف جلوگیری می‌کند.
• ارائه اطلاعات صحیح به مصرف‌کننده: این سامانه به مصرف‌کنندگان اطمینان می‌دهد که کالای خریداری‌شده اصلی، دارای تأییدیه از سازمان غذا و دارو و دارای تاریخ انقضای معتبر است.

خدمات اصلی سامانه تیتک برای کنترل اصالت دارو

سامانه تیتک مجموعه‌ای از خدمات را برای بازیگران مختلف حوزه سلامت، از جمله مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان و نهادهای نظارتی، ارائه می‌دهد که هسته اصلی آن بر پایه ردیابی و استعلام اصالت بنا شده است.

سیستم ردیابی و رهگیری

این قابلیت، ستون فقرات سامانه تیتک است. فرآیند از آنجا آغاز می‌شود که تولیدکننده یا واردکننده برای هر بچ (Batch) از محصول خود، شناسه‌های رهگیری یکتا تولید کرده و این اطلاعات را در سامانه ثبت می‌کند. سپس این شناسه‌ها بر روی برچسب‌های اصالت چاپ شده و روی تک‌تک بسته‌بندی‌های محصول الصاق می‌گردد. در هر مرحله از زنجیره توزیع، از انبار مرکزی گرفته تا شرکت پخش و داروخانه، بارکد دوبعدی محصول اسکن شده و وضعیت آن در سامانه به‌روزرسانی می‌شود. این فرآیند یک «شناسنامه الکترونیکی» برای هر محصول ایجاد می‌کند که مسیر حرکت آن را به طور کامل مستند می‌سازد.

استعلام اصالت کالا برای مصرف‌کنندگان

یکی از مهم‌ترین خدمات سامانه تیتک، توانمندسازی مصرف‌کنندگان برای بررسی اصالت کالای خریداری‌شده است. هر فرد می‌تواند به سادگی و از طریق یکی از روش‌های زیر، از صحت و سلامت محصول خود اطمینان حاصل کند:

• وب‌سایت رسمی: مراجعه به وب‌سایت TTAC.ir و وارد کردن کد ۱۶ رقمی رهگیری.
• اپلیکیشن موبایل تیتک: نصب اپلیکیشن رسمی و اسکن بارکد دوبعدی روی برچسب یا وارد کردن کد به صورت دستی.
• سامانه پیامکی: ارسال کد ۱۶ رقمی که در زیر لایه قابل خراشیدن (اسکرچ) قرار دارد به شماره پیامک ۲۰۰۰۸۸۲۲.
• کد دستوری: شماره‌گیری کد #۷۷۷۷*۴* و وارد کردن شناسه رهگیری.

پس از استعلام موفق، پیامی حاوی اطلاعاتی نظیر نام محصول، تاریخ تولید و انقضا، نام تولیدکننده/واردکننده و تأییدیه اصالت کالا نمایش داده می‌شود. در صورت عدم تأیید یا مغایرت اطلاعات، مصرف‌کننده باید از مصرف کالا خودداری کرده و موضوع را به نهادهای مربوطه گزارش دهد.

الزامات فنی و صنعتی برای پیاده‌سازی سامانه تیتک

اجرای موفق طرح ردیابی و رهگیری، نیازمند تجهیز خطوط تولید و بسته‌بندی به ماشین‌آلات و نرم‌افزارهای تخصصی است. این بخش به بررسی الزامات صنعتی برای تولیدکنندگان و واردکنندگان می‌پردازد.

برچسب اصالت و ویژگی‌های آن

برچسب اصالت که توسط شرکت‌های مورد تأیید سازمان غذا و دارو تولید می‌شود، دارای چندین لایه اطلاعاتی و امنیتی است. اجزای اصلی این برچسب عبارتند از:

• شناسه تجاری فرآورده: یک کد بین‌المللی برای شناسایی قلم کالا.
• شناسه رهگیری: یک کد ۱۶ رقمی منحصربه‌فرد برای هر واحد محصول.
• شماره سری ساخت: مشخص‌کننده بچ تولیدی محصول.
• تاریخ انقضا: تاریخ پایان اعتبار مصرف محصول.
• کد اصالت: یک کد ۱۶ رقمی که زیر یک لایه قابل خراشیدن پنهان شده و برای استعلام پیامکی استفاده می‌شود.
• بارکد دوبعدی: حاوی تمام اطلاعات فوق به صورت رمزنگاری‌شده برای اسکن سریع.

تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز در خطوط تولید

برای پیاده‌سازی الزامات سامانه تیتک، واحدهای تولیدی و بسته‌بندی نیازمند سرمایه‌گذاری در تجهیزات زیر هستند:

• چاپگرهای صنعتی: این چاپگرها که معمولاً از فناوری پاشش جوهر حرارتی (TIJ) یا انتقال حرارتی (TTO) استفاده می‌کنند، وظیفه چاپ اطلاعات متغیر (مانند شناسه رهگیری و بارکد دوبعدی) را بر روی برچسب‌ها یا مستقیماً روی بسته‌بندی محصول بر عهده دارند.
• دستگاه‌های برچسب‌زن: این ماشین‌آلات وظیفه الصاق دقیق و سریع برچسب‌های اصالت چاپ‌شده را بر روی محصولات در خط تولید دارند.
• دوربین‌ها و سیستم‌های بینایی ماشین: پس از چاپ و الصاق برچسب، این سیستم‌ها کیفیت چاپ و صحت اطلاعات بارکد را کنترل کرده و از خوانا بودن آن اطمینان حاصل می‌کنند.
• نرم‌افزارهای مدیریت سریال‌سازی: این نرم‌افزارها وظیفه تولید، مدیریت و تخصیص شناسه‌های رهگیری و همچنین برقراری ارتباط با سامانه تیتک برای ارسال و دریافت اطلاعات را بر عهده دارند.

ملاحظات برای خریداران تجهیزات

هنگام انتخاب ماشین‌آلات برای اجرای طرح تیتک، مدیران صنعتی باید به نکاتی مانند سرعت خط تولید، نوع و جنس بسته‌بندی، دقت چاپ و الصاق، و قابلیت یکپارچه‌سازی نرم‌افزار با سیستم‌های مدیریتی موجود توجه کنند. انتخاب تجهیزات نامناسب می‌تواند منجر به کاهش راندمان تولید و بروز خطا در ثبت اطلاعات شود.

پلتفرم دمیرکو به عنوان یک بازار B2B تخصصی در زمینه ماشین‌آلات صنعتی، فضایی ایده‌آل برای خریداران و فروشندگان تجهیزات مورد نیاز برای پیاده‌سازی الزامات سامانه تیتک فراهم می‌کند. تولیدکنندگان دارو و تجهیزات پزشکی می‌توانند از طریق دمیرکو به راحتی بهترین چاپگرهای صنعتی، دستگاه‌های برچسب‌زن و سیستم‌های کنترلی را از تأمین‌کنندگان معتبر پیدا کرده و با مقایسه مشخصات فنی و قیمت‌ها، خریدی هوشمندانه و مطمئن را تجربه کنند.