کد UID اصالت دارو: راهنمای جامع شناسایی، کاربرد و استعلام

در دنیای امروز، تضمین سلامت و اصالت محصولات دارویی یکی از بزرگترین دغدغه‌های نظام‌های بهداشتی در سراسر جهان است. ورود داروهای تقلبی و قاچاق به زنجیره توزیع می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامت جامعه به همراه داشته باشد. در همین راستا، سازمان غذا و دارو با پیاده‌سازی طرح برچسب اصالت و تعریف شناسه‌های منحصربه‌فرد، گامی بزرگ در جهت شفاف‌سازی و ایمن‌سازی این حوزه برداشته است. محور اصلی این طرح، کد UID اصالت دارو است؛ یک شناسه یکتا که به هر واحد از محصول دارویی اختصاص داده می‌شود و امکان ردیابی دقیق آن را از کارخانه تا دست مصرف‌کننده فراهم می‌آورد. در این مقاله به بررسی جامع این کد، ساختار آن و کاربردهای فنی و صنعتی آن خواهیم پرداخت.

• تعریف کد UID: شناسه‌ای ۲۰ رقمی، منحصربه‌فرد و غیرتکراری برای هر واحد محصول دارویی.
• کاربرد اصلی: ردیابی و رهگیری دقیق دارو در کل زنجیره تأمین از تولید تا مصرف.
• هدف نهایی: جلوگیری از ورود داروهای تقلبی، قاچاق و تاریخ مصرف گذشته به بازار.
• روش استعلام: از طریق سامانه TTAC، اپلیکیشن موبایل و پیامک.
• تفاوت کلیدی: برخلاف کد GTIN که برای یک نوع محصول ثابت است، کد UID برای هر بسته دارو منحصربه‌فرد است.

کد UID اصالت دارو چیست؟

برچسب زرد رنگ اصالت کالا که بر روی محصولات سلامت‌محور مانند داروها، مکمل‌ها و تجهیزات پزشکی مشاهده می‌کنید، حاوی اطلاعات بسیار مهمی است. کلیدی‌ترین جزء این برچسب، شناسه ردیابی و رهگیری یا همان کد UID اصالت دارو است. این کد، یک شناسه ۲۰ رقمی و کاملاً منحصربه‌فرد است که به عنوان شناسنامه دیجیتال برای هر بسته دارو عمل می‌کند و هیچ دو بسته‌ای دارای کد UID یکسان نیستند.

تعریف فنی و ساختار کد UID

کد UID یک شناسه یکتای ۲۰ رقمی است که توسط سامانه‌های نرم‌افزاری پیشرفته تولید شده و به هر قلم کالا در زنجیره تأمین محصولات سلامت‌محور اختصاص می‌یابد. این کد به همراه سایر اطلاعات مانند شناسه جهانی قلم کالا (GTIN)، شماره سری ساخت (LOT) و تاریخ انقضا (EXP) در یک بارکد دو بعدی (QR Code) تجمیع می‌شود. این ساختار یکپارچه به دستگاه‌های اسکنر و سیستم‌های نرم‌افزاری اجازه می‌دهد تا با یک اسکن ساده، به تمام تاریخچه و اطلاعات مربوط به آن بسته دارو دسترسی پیدا کنند.

تفاوت کد UID با سایر کدهای روی برچسب اصالت

بسیاری از مصرف‌کنندگان ممکن است کدهای مختلف روی برچسب اصالت را با یکدیگر اشتباه بگیرند. درک تفاوت این کدها برای استفاده صحیح از این سامانه ضروری است:

• شناسه تجاری فرآورده (GTIN): یک کد بین‌المللی ۱۳ یا ۱۴ رقمی است که به یک نوع خاص از محصول (مثلاً قرص استامینوفن ۵۰۰ میلی‌گرم تولیدی شرکت ایکس) اختصاص دارد. تمام بسته‌های این محصول خاص دارای GTIN یکسان هستند.
• کد UID اصالت دارو: یک کد ۲۰ رقمی که برای هر بسته واحد از آن محصول منحصربه‌فرد است. اگر یک میلیون بسته از قرص استامینوفن مذکور تولید شود، یک میلیون کد UID منحصربه‌فرد نیز تولید و به آن‌ها اختصاص داده خواهد شد.
• شماره سری ساخت: این شناسه به یک بچ یا سری تولید خاص اشاره دارد. در صورت بروز مشکل کیفی، تمام محصولات با یک شماره سری ساخت مشخص قابل ردیابی و فراخوان هستند.
• کد ۱۶ رقمی اصالت: این کد زیر یک لایه پوشاننده (اسکرچ) قرار دارد و برای استعلام مصرف‌کننده نهایی از طریق پیامک یا اپلیکیشن طراحی شده است. این کد نیز برای هر بسته منحصربه‌فرد است.

کاربردهای صنعتی و فنی کد UID در زنجیره تأمین دارو

پیاده‌سازی سیستم مبتنی بر کد UID اصالت دارو فراتر از یک ابزار ساده برای مصرف‌کننده است؛ این سیستم یک تحول بنیادین در مدیریت صنعتی و لجستیک دارویی ایجاد کرده است.

ردیابی دقیق از تولید تا مصرف

از لحظه‌ای که یک کد UID اصالت دارو بر روی بسته‌بندی در خط تولید چاپ می‌شود، سفر آن محصول در سامانه ثبت می‌گردد. شرکت تولیدکننده، شرکت پخش، داروخانه و در نهایت مصرف‌کننده، هر یک با اسکن این کد، وضعیت آن را در سامانه به‌روزرسانی می‌کنند. این فرآیند یک زنجیره شفاف و غیرقابل انکار از مالکیت و جابجایی محصول ایجاد می‌کند که هرگونه انحراف از مسیر قانونی (مانند نشت دارو از زنجیره رسمی) را فوراً آشکار می‌سازد.

جلوگیری از قاچاق و جعل دارو

یکی از اصلی‌ترین اهداف این طرح، مبارزه با داروهای تقلبی و قاچاق است. یک داروی تقلبی فاقد کد UID اصالت دارو معتبر و ثبت‌شده در سامانه مرکزی است. حتی اگر جاعلان اقدام به کپی کردن یک کد معتبر کنند، به محض استعلام اولین بسته اصلی، سامانه متوجه تلاش برای استفاده مجدد از آن کد شده و هشدارهای لازم را صادر می‌کند. این ویژگی، ورود محصولات غیرمجاز به داروخانه‌ها و مراکز درمانی معتبر را تقریباً غیرممکن می‌سازد.

مدیریت هوشمند انبار و فراخوان محصولات 

در گذشته، فراخوان یک محصول معیوب از بازار فرآیندی پیچیده، هزینه‌بر و ناقص بود. اما با وجود کد UID اصالت دارو، شرکت‌های تولیدکننده و نهادهای نظارتی می‌توانند به طور دقیق مشخص کنند که بسته‌های مربوط به یک سری ساخت معیوب در کدام انبارها، کدام شرکت‌های پخش و کدام داروخانه‌ها توزیع شده‌اند. این قابلیت، سرعت و دقت عملیات فراخوان را به شدت افزایش داده و از رسیدن محصولات پرخطر به دست بیماران جلوگیری می‌کند.

تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی برای پیاده‌سازی سیستم UID

اجرای موفقیت‌آمیز طرح ردیابی و رهگیری مبتنی بر کد UID نیازمند زیرساخت‌های فناورانه و ماشین‌آلات صنعتی پیشرفته در خطوط تولید داروسازی‌ها است.

جت پرینترهای صنعتی و لیزر مارکرها

چاپ اطلاعات متغیر مانند کد UID اصالت دارو، شماره سری ساخت و تاریخ انقضا با سرعت بالا و کیفیت خوانش عالی، یک چالش فنی است. برای این منظور از جت پرینترهای حرارتی (TIJ) یا لیزر مارکرها استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها قادرند بارکدهای دو بعدی پیچیده و کدهای عددی را با وضوح بسیار بالا و بدون وقفه بر روی برچسب‌ها یا مستقیماً روی بسته‌بندی محصول چاپ کنند.

سیستم‌های بینایی ماشین

پس از چاپ، کیفیت و صحت هر کد UID اصالت دارو باید تأیید شود. سیستم‌های بینایی ماشین که از دوربین‌های پرسرعت و نرم‌افزارهای پردازش تصویر تشکیل شده‌اند، هر برچسب را در خط تولید اسکن کرده و از خوانا بودن بارکد و صحت اطلاعات چاپ‌شده اطمینان حاصل می‌کنند. در صورت وجود هرگونه خطا، آن محصول به صورت خودکار از خط خارج می‌شود.

نحوه استعلام کد UID اصالت دارو برای مصرف‌کنندگان

شما به عنوان مصرف‌کننده نهایی، نقش مهمی در تکمیل این زنجیره امنیتی دارید. استعلام اصالت داروی خود قبل از مصرف یک اقدام مسئولانه برای حفظ سلامتی‌تان است. برای این کار چندین روش وجود دارد:

1. سامانه اینترنتی TTAC: با مراجعه به وب‌سایت ttac.ir و وارد کردن کد UID یا کد ۱۶ رقمی اسکرچ‌شده، می‌توانید از اصالت محصول خود مطمئن شوید.
2. اپلیکیشن موبایل TTAC: با نصب این اپلیکیشن بر روی تلفن همراه خود، می‌توانید به سادگی بارکد دو بعدی روی برچسب را اسکن کرده و تمام اطلاعات محصول را مشاهده کنید. این سریع‌ترین و کامل‌ترین روش استعلام است.
3. سامانه پیامکی: با خراشیدن لایه روی کد ۱۶ رقمی و ارسال آن به شماره پیامک ۲۰۰۰۸۸۲۲ می‌توانید پاسخ استعلام اصالت را دریافت نمایید.

در صورت مشاهده هرگونه پیام خطا یا عدم تطابق اطلاعات، از مصرف دارو خودداری کرده و موضوع را به مسئول فنی داروخانه یا معاونت غذا و داروی شهر خود اطلاع دهید.

در دنیای صنعتی امروز، اتصال به تأمین‌کنندگان معتبر ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، کلید موفقیت در تولید است. پلتفرم دمیرکو به عنوان یک بازار B2B تخصصی در حوزه ماشین‌آلات صنعتی، فضایی کارآمد برای ارتباط مستقیم خریداران و فروشندگان فراهم می‌کند. اگر به دنبال تجهیزاتی نظیر جت پرینترهای صنعتی، سیستم‌های بینایی ماشین یا سایر ماشین‌آلات بسته‌بندی برای پیاده‌سازی سیستم‌های ردیابی و رهگیری هستید، دمیرکو به شما کمک می‌کند تا به راحتی بهترین گزینه‌ها را بیابید و با تأمین‌کنندگان برتر در ارتباط باشید.