تفاوت IRC و UID: راهنمای جامع کدهای اصالت دارو و نقش ماشین‌آلات صنعتی

در دنیای امروز، سلامت و ایمنی مصرف‌کنندگان، به‌ویژه در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از بزرگترین چالش‌ها در این صنعت، مقابله با داروهای تقلبی و قاچاق است که می‌تواند جان انسان‌ها را به خطر اندازد. برای مقابله با این معضل، سازمان‌های نظارتی مانند سازمان غذا و دارو، سامانه‌هایی را برای ردیابی و رهگیری محصولات سلامت‌محور ایجاد کرده‌اند. قلب این سامانه‌ها، کدهای منحصر به فردی است که بر روی بسته‌بندی محصولات درج می‌شود. دو مورد از مهم‌ترین این کدها، کد IRC و کد UID هستند. بسیاری از افراد، از جمله فعالان صنعتی و مصرف‌کنندگان، ممکن است با کارکرد دقیق و تفاوت IRC و UID آشنا نباشند. درک این تفاوت نه تنها برای مصرف‌کنندگان جهت اطمینان از اصالت داروی خود ضروری است، بلکه برای تولیدکنندگان و واردکنندگان نیز جهت تجهیز خطوط تولید خود با ماشین‌آلات مناسب، حیاتی است. در این مقاله، به تفصیل به بررسی تفاوت کدهای IRC و UID بر روی برچسب اصالت دارو، کاربردهای هر یک و نقش ماشین‌آلات صنعتی پیشرفته در این فرآیند می‌پردازیم.

• کد IRC: شناسنامه ثبت محصول دارویی در سازمان غذا و دارو است و برای کل یک محصول مشخص (مثلاً یک نوع قرص با دوز مشخص) ثابت است.
• کد UID: یک کد رهگیری و ردیابی منحصر به فرد است که به هر بسته واحد از یک دارو اختصاص داده می‌شود و برای هر بسته متفاوت است.
• تفاوت اصلی: IRC هویت «نوع محصول» را مشخص می‌کند، در حالی که UID هویت «هر بسته منحصر به فرد» از آن محصول را تعیین می‌کند.
• نقش ماشین‌آلات صنعتی: جت پرینترهای صنعتی، دستگاه‌های لیبل‌زن و سیستم‌های پردازش تصویر، نقشی حیاتی در چاپ دقیق، الصاق و راستی‌آزمایی این کدها بر روی خطوط تولید با سرعت بالا دارند.

کد IRC چیست و چه اطلاعاتی را در بر دارد؟

کد ثبت دارو یا IRC، یک کد شناسایی ۱۶ رقمی است که توسط سازمان غذا و داروی ایران به هر فرآورده سلامت‌محور (شامل دارو، مکمل، تجهیزات پزشکی و محصولات آرایشی-بهداشتی) که مجوز تولید یا واردات را دریافت کرده باشد، اختصاص داده می‌شود. این کد را می‌توان به مثابه «کد ملی» یا شناسنامه یک محصول در نظر گرفت. هر محصولی که این کد را داشته باشد، به این معناست که از فیلترهای نظارتی و کیفی سازمان غذا و دارو عبور کرده و عرضه آن در بازار قانونی است.

ساختار و کاربرد کد IRC

این کد ۱۶ رقمی اطلاعات مشخصی را در خود جای داده است که به کارشناسان و سامانه‌های نظارتی اجازه می‌دهد تا به سرعت به اطلاعات پایه محصول دسترسی پیدا کنند. این کد برای تمامی بسته‌های یک محصول خاص، ثابت و بدون تغییر است. برای مثال، تمام بسته‌های یک نوع آنتی‌بیوتیک خاص از یک شرکت داروسازی مشخص، دارای کد IRC یکسانی خواهند بود. کاربرد اصلی کد IRC، احراز هویت اولیه و تایید اصالت «نوع محصول» است. مصرف‌کنندگان می‌توانند با ارسال این کد به سامانه‌های پیامکی یا نرم‌افزارهای مربوطه، اطلاعات کلی دارو مانند نام، شرکت سازنده و تاریخ انقضای ثبت آن را استعلام کنند.

کد UID چیست و چرا انقلابی در ردیابی ایجاد کرد؟

کد UID که بخشی از طرح بزرگتر ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت (TTAC) است، یک شناسه ۲۰ رقمی و کاملاً منحصر به فرد برای هر «واحد» از محصول است. اگر کد IRC شناسنامه نوع محصول بود، کد UID شماره سریال اختصاصی هر بسته از آن محصول است. این کد باعث می‌شود که هر بسته قرص، هر ویال آمپول یا هر بطری شربت در کل زنجیره تامین، از لحظه تولید یا ورود به کشور تا رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی، قابل ردیابی باشد.

اجزای کد UID و نقش آن در زنجیره تامین

این کد معمولاً به صورت یک بارکد دو بعدی بر روی برچسب اصالت چاپ می‌شود که با دستگاه‌های بارکدخوان یا دوربین تلفن همراه قابل اسکن است. اطلاعات کلیدی که در این کد نهفته است عبارتند از:

• پیش‌شماره جهانی فرآورده: یک کد بین‌المللی برای شناسایی نوع محصول.
• شماره سریال منحصر به فرد: کدی که این بسته را از تمام بسته‌های دیگر، حتی با تولید مشابه، متمایز می‌کند.
• شماره سری ساخت: کدی که مشخص می‌کند این بسته متعلق به کدام بچ تولیدی است.
• تاریخ انقضا: تاریخ پایان عمر مفید محصول.

هدف اصلی UID، ایجاد شفافیت کامل در زنجیره تامین، جلوگیری از ورود داروی تقلبی به بازار، مدیریت دقیق موجودی، تسهیل فرآیند جمع‌آوری (Recall) داروهای معیوب و جلوگیری از فروش داروهای تاریخ مصرف گذشته است.

تحلیل جامع تفاوت IRC و UID

اکنون که با تعریف هر دو کد آشنا شدیم، می‌توانیم به طور دقیق‌تری به بررسی تفاوت IRC و UID بپردازیم. درک این تفاوت‌ها برای همه ذی‌نفعان، از تولیدکنندگان دارو گرفته تا داروخانه‌ها و مصرف‌کنندگان، بسیار مهم است.

۱. تفاوت در سطح شناسایی و منحصر به فرد بودن

اصلی‌ترین تفاوت کدهای IRC و UID بر روی برچسب اصالت دارو در سطح شناسایی آن‌هاست. کد IRC یک محصول را در سطح «نوع» یا «گونه» شناسایی می‌کند. در مقابل، کد UID هر بسته را در سطح «واحد» شناسایی می‌کند. به عبارت ساده‌تر، اگر یک کارخانه یک میلیون بسته از یک نوع دارو تولید کند، همه آن یک میلیون بسته کد IRC یکسانی خواهند داشت، اما هر کدام از آن‌ها یک کد UID کاملاً متفاوت و منحصر به فرد خواهند داشت.

۲. تفاوت در هدف و کارکرد اصلی

هدف اصلی کد IRC، «ثبت و صدور مجوز» است. این کد تایید می‌کند که یک محصول خاص از نظر قانونی مجاز به عرضه در بازار است. اما هدف اصلی کد UID، «ردیابی و رهگیری» است. این کد به ما اجازه می‌دهد تا مسیر حرکت یک بسته خاص را از کارخانه تا داروخانه دنبال کنیم و از اصالت آن در هر مرحله مطمئن شویم.

۳. تفاوت در ساختار اطلاعاتی

کد IRC یک ساختار ۱۶ رقمی ثابت دارد که توسط نهاد رگولاتوری داخلی تعریف شده است. در حالی که کد UID از استانداردهای جهانی مانند GS1 پیروی می‌کند و ترکیبی از چندین فیلد اطلاعاتی مهم (GTIN، شماره سریال، بچ و تاریخ انقضا) است که آن را برای مدیریت لجستیک و زنجیره تامین در سطح جهانی بسیار کارآمدتر می‌کند.

نقش حیاتی ماشین‌آلات صنعتی در اجرای طرح TTAC

پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز سیستم ردیابی و رهگیری و چاپ دقیق کدهای IRC و به خصوص کدهای متغیر و منحصر به فرد UID، بدون استفاده از ماشین‌آلات صنعتی پیشرفته و اتوماتیک امکان‌پذیر نیست. شرکت‌های داروسازی برای رعایت الزامات قانونی و حفظ سرعت تولید، نیازمند سرمایه‌گذاری در تجهیزات کدگذاری و بازرسی دقیق هستند.

دستگاه‌های جت پرینتر صنعتی

برای چاپ کدهای متغیر UID (که معمولاً در قالب بارکد دو بعدی است) با سرعت بالا بر روی سطوح مختلف بسته‌بندی (مانند کارتن‌های مقوایی، فویل‌های آلومینیومی یا بطری‌های پلاستیکی)، از جت پرینترهای صنعتی استفاده می‌شود. چاپگرهای مبتنی بر فناوری پیزوالکتریک (DOD) یا حرارتی (TIJ) به دلیل وضوح بالا، سرعت فوق‌العاده و قابلیت چاپ داده‌های متغیر که از یک پایگاه داده مرکزی ارسال می‌شود، گزینه‌های ایده‌آلی برای این کار هستند. هنگام خرید این دستگاه‌ها، باید به نکاتی مانند سرعت چاپ (متر بر دقیقه)، وضوح (DPI)، سازگاری جوهر با جنس سطح و قابلیت یکپارچه‌سازی با نرم‌افزارهای مدیریت خط تولید توجه کرد.

دستگاه‌های لیبل‌زن (برچسب‌زن) اتوماتیک

برچسب اصالت که حاوی هر دو کد IRC و UID، بارکد و بخش قابل خراشیدن است، باید با دقت و سرعت بسیار بالا بر روی هر بسته چسبانده شود. دستگاه‌های لیبل‌زن اتوماتیک این وظیفه را بر عهده دارند. این ماشین‌آلات می‌توانند در هر دقیقه صدها برچسب را بدون خطا و با جای‌گیری دقیق بر روی محصولات در حال حرکت بر روی نوار نقاله الصاق کنند. عواملی مانند سرعت دستگاه، حداکثر اندازه برچسب، دقت الصاق و سهولت تنظیم برای ابعاد مختلف بسته‌بندی، از ملاحظات مهم در انتخاب این تجهیزات است.

سیستم‌های بازرسی مبتنی بر دوربین 

پس از چاپ یا الصاق کدها، اطمینان از صحت و خوانایی آن‌ها ضروری است. سیستم‌های ویژن صنعتی با استفاده از دوربین‌های پرسرعت و نرم‌افزارهای پردازش تصویر، هر بارکد چاپ شده را در کسری از ثانیه اسکن و تایید می‌کنند. این سیستم‌ها می‌توانند کیفیت چاپ، صحت داده‌ها و عدم تکراری بودن کدهای UID را بررسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه خطا، به طور خودکار فرمان خروج محصول معیوب از خط تولید را صادر کنند. این فناوری، ضامن کیفیت و انطباق ۱۰۰ درصدی با الزامات قانونی است.

چرا درک تفاوت IRC و UID برای همه مهم است؟

برای تولیدکنندگان، درک این تفاوت به معنای انتخاب صحیح ماشین‌آلات صنعتی، بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و رعایت کامل قوانین نظارتی است که از جریمه‌های سنگین و توقف خط تولید جلوگیری می‌کند. برای توزیع‌کنندگان و داروخانه‌ها، این کدها ابزاری قدرتمند برای مدیریت موجودی و جلوگیری از ورود کالای تقلبی به قفسه‌هایشان است. و در نهایت برای مصرف‌کنندگان، آگاهی از تفاوت IRC و UID و نحوه استعلام آن‌ها، اولین و مهم‌ترین گام برای محافظت از سلامت خود و خانواده‌شان در برابر خطرات داروهای غیرمجاز است.

دمیرکو به عنوان یک پلتفرم B2B تخصصی در زمینه ماشین‌آلات صنعتی، بستری جامع برای ارتباط میان خریداران و تامین‌کنندگان تجهیزات کدگذاری، لیبل‌زنی و سیستم‌های بازرسی فراهم می‌کند. اگر به دنبال تجهیز خط تولید خود با جدیدترین فناوری‌های چاپ و ردیابی هستید، دمیرکو به شما کمک می‌کند تا بهترین راه‌حل‌ها را به سادگی پیدا کرده و با فروشندگان معتبر ارتباط برقرار نمایید.